Fiche 57982 - PETRUS Abelardi

permalien : http://studium-parisiense.univ-paris1.fr/individus/57982-petrusabelardi
Retourner à la liste Voir la fiche au format JSON

Informations prosopographiques
    Fiche d’identité
    • Nom:
      • PETRUS Abelardi
    • Variante(s) de nom:
      • Petrus ABAELARDI
    • Description courte:
      • Maître, puis moine bénédictin
    • Date de vie:
      • 1079-1142
      • Commentaire : /Il est né au Pallet, près de Saint-Nazaire et mort au prieuré de Châlons (Saint-Marcel) en 1142 (21 avril).
    • Date d'activité:
      • 1095-1142
    • Date médiane d'activité:
      • 1119
    • Sexe:
      • male
    • Statut:
      • Maître
    Origine et situation géographique
    • Lieu de naissance:
      • Bretagne (Le=Pallet) ;
    • Diocèse:
      • Diocèse de Nantes ?
    Insertion relationnelle
    • Classe sociale d'origine.:
      • Noble.
    • Réseau familial:
      • Son père est chevalier ;
      • Sa femme est HÉLOÏSE ;
      • Son fils est ASTROLABE.
    • Lien maître-élève:
      • Son maître est ROSCELIN de Compiègne à Loches et à Tours en 1095-1100 ;
      • Son maître est Guillaume de CHAMPEAUX à Paris vers 1100-1102 ;
      • Son maître est ANSELME de Laon auprès duquel il va étudier la théologie à Laon à partir de 1113 ;
      • Commentaire : /Mais ANSELME de Laon le fait expulser de son école quand il prend l’initiative d’y donner des leçons.
    Cursus
    • Université ou Studium:
      • Chartres 1090 ;
      • Loches ;
      • Tours ;
      • Laon ;
      • Paris.
    Carrière ecclésiastique
    • Ecclésiastique séculier:
      • O.S.B. moine (bénédictin) de Saint-Denis 1117-1121 ;
      • Moine à l’oratoire qu’il a établi à Quincey, qu’il appelle Le=Paraclet en 1122-1127 il le transmet à HÉLOÏSE quand il est élu abbé de Saint-Gildas-de-Ruys ;
      • O.S.B. moine (bénédictin) de Saint-Denis 1140-1142.
    • Position hiérarchique occupée dans un ordre régulier:
      • Abbé de Saint-Gildas-de-Ruys (diocèse de Vannes) 1127-1132 ;
    Carrière professionnelle
    • Maître d'école, précepteur:
      • Écolâtre de Melun 1102-1104 il y reviendra brièvement en 1109-1112.
      • Écolâtre de Corbeil 1104-1105 ;
      • Commentaire : /La maladie l’oblige à rentrer à Le=Pallet ; il ne reviendra à Paris qu’en 1108 ;
    • Universitaire:
      • Paris (École de Notre-Dame il est chargé d’enseigner la dialectique en 1108) ;
      • Paris (École de Sainte-Geneviève en ?1109-1113) ;
      • Commentaire : /Attaqué par Guillaume de CHAMPEAUX et ses disciples, il doit se replier à Melun mais le retrait de Guillaume de CHAMPEAUX au monastère de Saint-Victor lui permet de revenir à Paris où il est admis par l’abbé de Sainte-Geneviève à enseigner sur la montagne Sainte-Geneviève en 1109 il est en effet protégé par Étienne de GARLANDE, conseiller de LOUIS VI, roi de France, mais les attaques de ses adversaires l’obligent à se retirer à nouveau à Le=Pallet, à moins qu’il se soit surtout agi pour lui de régler ses affaires de famille sa mère étant morte et son père s’étant retiré dans un monastère, il lui fallait authentifier son renoncement à son héritage en faveur de son frère ;
      • Paris (École de Notre-Dame maître principal de l’école en 1114-1116 interrompu par son mariage avec HÉLOÏSE) ;
      • Quincey (Paraclet) il y enseigne en 1122-1127 ;
      • Paris (École de Sainte-Geneviève en 1132-1133) ;
      • Paris (École sur le Mont Sainte-Geneviève en 1133-1137) ;
      • Paris (École à Saint-Hilaire en 1137) ;
    Production textuelle
    • Auteur actif dans le champ religieux:
    • Auteur actif dans le champ religieux
      • Expositio in Hexameron
        • Titre:
          • Expositio in Hexameron
        • Date et lieu:
          • ?
          • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 247 (n 286).
        • Manuscrits:
          • MS. Aachen, Diozës. A. 1 ;
          • MS. Aarau, KantonsB nova 47 ;
          • MS. Avranches, BM 135 ;
          • MS. København, KB E donat. Var. 138 4 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 17251 ;
          • MS. Città=del=Vaticano, BAV Vat. lat. 4214.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Tria sunt in veteri testamento loca …’, prologue ;
          • Inc. ‘Immensa igitur habissum …’, texte.
        • Edition moderne:
          • In MARTENE (E.) et DURAND (U.), Thesaurus novus anecdotorum, V, Paris, 1717, 1361-1416 ;
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera I, Paris, 1849, 625-679 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 732-784 ;
          • In BUYTAERT (E.M.), Abelard’s Expositio in Hexaemeron, Antonianum, 43, 1968, 174-181 ;
          • In ROMIG (M.F.), A Critical Edition of Peter Abelard’s Expositio in Hexameron, Ph.D. Diss. Univ. South Califoenia, Los Angeles, 1981.
      • Expositio in Librum Hiezechielis
        • Titre:
          • Expositio in Librum Hiezechielis
        • Date et lieu:
          • ?
          • /Œuvre perdue.
          • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 318 (n 257).
        • Manuscrits:
          • MS. ?
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
      • Expositio in Epistolam Pauli ad Romanos
        • Titre:
          • Expositio in Epistolam Pauli ad Romanos
        • Variante du titre:
          • Commentaria in Epistolam Pauli ad Romanos
        • Date et lieu:
          • ?
          • /Le manuscrit du Mont-Saint-Michel est perdu, mais il a été utilisé pour l’édition d’André DUCHESNE ;
          • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 242 (n 271).
        • Manuscrits:
          • MS. Angers, BM 68 (60), du XIIe siècle, à l’abbaye (O.S.B.) d’Angers (Saints-Serge-et-Bacchus) ;
          • MS. Oxford, Balliol College 296, du XIVe siècle ;
          • MS. Sankt-Gallen, StiftsB 1716, extraits du prologue ;
          • MS. Città=del=Vaticano, BAV Reg. lat. 242, du XIIe siècle, à la Chatreuse de Mont-Dieu.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Omnia scriptura divina more orationis rhetoricae aut docere intendit aut movere …’, prologue ;
          • Inc. ‘More scribentium epistolas, salutationem praemittit …’.
          • Inc. ‘Omnia scriptura divina more orationis rhetoricae aut docere intendit aut movere …’, prologue ;
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (in DUCHESNE, Petri Abelardi … Opera, 491-725) ;
        • Edition moderne:
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 783-978 ;
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera, II, Paris, 1859, 152-356 ;
          • In BUYTAERT (E.M.), éd., Petri Abelardi Opera Theologica I, (Corpus Christianorum. Continuatio mediaevalis, 11) Turnhout, 1969, 1-340.
      • Expositio orationis dominicae « Multorum legimus orationes »
        • Titre:
          • Expositio orationis dominicae Multorum legimus orationes
        • Variante du titre:
          • Sermo XIV in diebus Rogationum
        • Date et lieu:
          • ?
          • /L’œuvre est souvent attribuée à Bernard de CLAIRVAUX ;
          • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 248 (n 287).
        • Manuscrits:
          • MS. Graz, UB 972 (35/22 Quarto) ;
          • MS. Münster, UB Paulina 81, disparu ;
          • MS. Seitenstetten, StiftsB 257 ;
          • MS. Warszawa, BN BOZ 68 ;
          • MS. Wien, ÖNB 777 ;
          • MS. Wien, ÖNB 4913.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Multorum legimus orationes, sicut Moysi vel aliorum …’, prologue ;
          • Inc. ‘Pater noster qui es in celis …’, texte.
        • Edition moderne:
          • In BURNETT (C.S.F.), The Expositio Orationis Dominicae ‘Multorum legimus orationes’ Abelard’s exposition on the Lord’s Prayer, Revue bénédictine, 95, 1985, 60-72.
      • Expositio Symboli apostolorum
        • Titre:
          • Expositio Symboli apostolorum
        • Date et lieu:
          • ?
          • /L’œuvre est souvent attribuée à Bernard de CLAIRVAUX elle n’est pas de lui, mais l’attribution à Pierre ABÉLARD reste incertaine ?
          • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 248 (n 288).
        • Manuscrits:
          • MS. Münster, UB Paulina 81, disparu ;
          • MS. Seitenstetten, StiftsB 257 ;
          • MS. Wien, ÖNB 777 ;
          • MS. Wien, ÖNB 4913.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Institutum, fratres, a patribus sanctis habemus …’, prologue ;
          • Inc. ‘Apostolicae doctrinae sententia tam fidem nobis quam fidei confessionem commendans ait …’, texte.
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (in DUCHESNE, Petri Abelardi … Opera, 368-381) ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera, I, Paris, 1849, 603-615 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 617-630.
      • Expositio Symboli Sancti Athanasii
        • Titre:
          • Expositio Symboli Sancti Athanasii
        • Date et lieu:
          • ?
          • /L’œuvre est souvent attribuée à Bernard de CLAIRVAUX elle n’est pas de lui, mais l’attribution à Pierre ABÉLARD reste incertaine ?
          • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 248-249 (n 289).
        • Manuscrits:
          • MS. Münster, UB Paulina 81, disparu ;
          • MS. Paris, BnF lat. 561 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 3088 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 14511 ;
          • MS. Seitenstetten, StiftsB 257 ;
          • MS. Wien, ÖNB 777 ;
          • MS. Wien, ÖNB 4913.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Quicumque vult salvus esse. Voluntate quippe propria, non coactione salvamur aliena …’.
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (in DUCHESNE, Petri Abelardi … Opera, 381-384 ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera, I, Paris, 1849, 615-617 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 630-632 ;
          • In HÄRING (N.M.), Commentaries on the Pseudo-Athanasian Creed, Medieval Studies, 34, 1972, 238.
      • Confessio fidei « Universis »
        • Titre:
          • Confessio fidei Universis
        • Date et lieu:
          • ?
          • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 243 (n 273).
        • Manuscrits:
          • MS. Berlin, SBB Phillipps 1732 (Rose 181) ;
          • MS. Cambrai, BM 27 (30) ;
          • MS. Dublin, Trinity College 780 ;
          • MS. London, BL Cotton Otho C XIV ;
          • MS. Oxford, Bodl. Libr. Add. C 271 ;
          • MS. Oxford, Bodl. Libr. Canon. Pat. Lat.171 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 1896 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2545 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2923 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 13057 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 14193 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 14511, incomplet ;
          • MS. Paris, BnF n.a. lat. 1873.
          • MS. Wien, ÖNB 998.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (in François d’AMBOISE, Petri Abaelardi … Opera ;
          • Ed. Paris 1616 (In DUCHESNE, Petri Abaelardi ... Opera, 330-333) ;
          • Ed. Paris 1665 (in DU BOULAY II, 196-198) ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera II, Paris, 1859, 719-723 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 630-632 ;
          • Autre version 1
            • française:
              • [Traduction française]
            • Date et lieu:
              • ?
            • Manuscrits:
              • MS. Paris, BnF français 920, f. 63, copié par Gontier COL au début du XVe siècle ;
            • Incipits pour le texte manuscrit:
              • Inc. ‘
            • Edition moderne:
              • In BEGGIATO (F.), Le lettere di Abelardo ed Eloisa nella traduzione di Jean de Meun, Modène, 1977, 2 vol. ;
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 257 (n 315).
              • Référence : MIRABILE.
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 261 (n 334).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 251 (n 301).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 254-255 (n 308).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 255 (n 309).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 256 (n 310).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 242 (n 270).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 242 (n 270).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 240-241 (n 268).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 241 (n 269).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 254 (n 306).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 244-245 (n 277).
      • [Epistola ad beati Martini Turonensis ecclesiam]
        • Titre:
          • [Epistola ad beati Martini Turonensis ecclesiam]
        • Date et lieu:
          • ?
          • /Lettre à l’église de Tours (Saint-Martin), connue par le réponse, Epistola ad Abelardum que lui fit ROSCELIN ;
        • Manuscrits:
          • MS. München, BSB Clm 4643 (réponse de ROSCELIN) ;
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Si Christianae religionis dulcedinem …’.
        • Edition moderne:
          • In SCHMELER (J.A.), Abhandlungen der philosophisch-philologischen Klasse der königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften, V (3), Münich, 1849, 187 sq. ;
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera, II, Paris, 1859, 792-803 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 357-372 ;
          • In REINERS (J.), Der Nominalismus in der Frühscholastik, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 8) Münster, 1910, 63-80.
      • Sententiae Petri Abaelardi
        • Titre:
          • Sententiae Petri Abaelardi
        • Variante du titre:
          • Sententiae Hermanni
        • Date et lieu:
          • ?
          • /La dernière rédaction est probablement l’oeuvre de HERMANNUS, disciple de Pierre ABÉLARD ; la première est peut-être celle de Pierre ABÉLARD, ou plus proche d’elle ?
        • Manuscrits:
          • MS. Carpentras, BM 110 (L 126) ;
          • MS. München, BSB Clm 14160 ;
          • MS. München, BSB Clm 16085 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 18108 ;
          • MS. Pavia, BU Aldini 49 ;
          • MS. Princeton, UL Garrett 169, autrefois à l’abbaye (O.S.B.) d’Admont ;
          • MS. Sankt-Gallen, StiftsB 69.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Tria sunt, ut arbitror, in quibus humane salutis summa consistit …’.
        • Edition moderne:
          • In RHEINWALD (F.H.), Epitome Theologiae Christianae, dans Anecdota ad historiam ecclesiasticam pertinentia, Berlin, II, 1835 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, Paris, 1855, 1695-1758 ;
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera, II, Paris, 1859, 567-692 (extraits) ;
          • In BUZZETTI (S.), éd., Sententie magistri Petri Abelardi (Sententie Hermanni), (Pbubblicazioni della Faccoltà di Lettere e Filosofia dell’Università di Milano, 101) Florence, 1983 ;
          • In LUSCOMBE (D.), éd., Sententiae magistri Petri Abaelardi, (Corpus Christianorum Continuatio Medievalis, 14) Turnhout, 2006.
      • Sententiae secundum magistrum Petrum
        • Titre:
          • Sententiae secundum magistrum Petrum
        • Date et lieu:
          • ?
          • Fragments.
        • Manuscrits:
          • MS. Orléans, BM 266 (261).
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Nitetur fortassis aliquis hanc argumentationem probare …’.
        • Edition moderne:
          • In MINIO-PALUELLO (L.), Twelfth Century Logic II Abaelardiana inedita, Rome, 1958, 111-121.
      • Theologia christiana
        • Titre:
          • Theologia christiana
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Durham, Cath. Libr. A IV 15 III ;
          • MS. Montecassino, B. Abbazia 174 ;
          • MS. Tours, BM 85 ;
          • MS. Città=del=Vaticano, BAV Reg. lat. 159.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
        • Edition moderne:
          • In MARTENE (E.) et DURAND (U.), Thesaurus novus anecdotorum, V, Paris, 1717, 1155-1360 ;
          • In MIGNE (J.P.), Patrologia latina, 178, 1123-1332 ;
          • In COUSIN (V.), Opera Petri Abelardi, II, Paris, 1859, 357-566 et 804-809 ;
          • In MIGNE (J.P.), Patrologia latina, Paris, 1855, 178, 1123-1332 ;
      • Introductio ad Theologiam
        • Titre:
          • Introductio ad Theologiam
        • Variante du titre:
          • Theologia ‘Scholarium’
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Berlin, BSB Magdeburg 34 ;
          • MS. Douai, BM 357 ;
          • MS. Fulda, B. Sem. 1 (Fritzlarcodex) ;
          • MS. Heiligenkreuz, StiftsB 153 ;
          • MS. Koblenz, Kapuziner A., s.c., f. 103-161, du XVe siècle ;
          • MS. London, BL Royal 8 A 1 ;
          • MS. Oxford, Bodl. Libr. Wood Donat 2 ;
          • MS. Oxford, Balliol College 296 ;
          • MS. Paris, B. Arsenal 265 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2816, extraits ;
          • MS. Paris, BnF lat. 14793 ;
          • MS. Tours, BM 85 ;
          • MS. Zürich, ZentralB C 61.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (In DUCHESNE, Petri Abaelardi ... Opera, 973-1136) ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Opera Petri Abelardi, II, Paris, 1859, 1-149 ;
          • In MIGNE (J.P.), Patrologia latina, Paris, 1855, 178, 979-1114 ;
          • In BUYTAERT (E.M.), éd., Petri Abelardi Opera Theologica II, (Corpus Christianorum. Continuatio mediaevalis, 12) Turnhout, 1969, 401-451 ;
      • Theologia ‘summi boni’
        • Titre:
          • Theologia ‘summi boni’
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Berlin, SBB theol. lat. 8 95 ;
          • MS. Erlangen, UB 182 (Irm. 229) ;
          • MS. Oxford, Bodl. Libr. Lyell 49, autrefois à l’abbaye (O.S.B) d’Admont.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Summi boni perfectionem, quod Deus est, ipsa Dei sapientia …’.
        • Edition moderne:
          • In STÖLZLE (R.), Abaelards 1121 zu Soissons verurtheilter ‘Tractatus de Unitate et Trinitate divina’, Freiburg-im-Breisgau, 1891 ;
          • In OSTLENDER (H.), Peter Abelards Theologia Summi Boni, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 35 (2-3)) Münster, 1939.
      • Collationes
        • Titre:
          • Collationes
        • Variante du titre:
          • Dialogus inter philosophum, Iudaeum et Christianum
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Cambridge, Trinity College O 5 14 (1295) ;
          • MS. London, BL Lansdowne 209 ;
          • MS. Oxford, Bodl. Libr. Wood donat. 9, extraits ;
          • MS. Oxford, Balliol College 296 ;
          • MS. Oxford, Corpus Christi College 312 ;
          • MS. Oxford, Queen’s College 284 ;
          • MS. Wien, ÖNB 819.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Aspiciebam in visu noctis et ecce viri tres diverso tramite venientes …’.
        • Edition moderne:
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 1609-1682 ;
          • In THOMAS (R.), Petrus Abelardus, Dialogus inter Philosophum, Judaeum et Christianum, Stuttgart-Bad Cannstatt, 1970 ;
          • In MARENBON (J.) et ORLANDI (G.), éd. et trad., Peter Abelard, Collationes, (Oxford Medieval Texts), Oxford, 2001 (rééd. 2019).
      • Sermones
        • Titre:
          • Sermones
        • Date et lieu:
          • ?
          • /35 sermons ;
        • Manuscrits:
          • MS. Colmar, BM 128, sermons 2, 4, 32, 35 ;
          • MS. Einsiedeln StiftsB 300 (Msc. 439 ; Fol. 11), sermons 2, 4, 25, 32, 34 ;
          • MS. Münster, UB Paulin. 81, détruit ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2816, extraits ;
          • MS. Paris, BnF lat. 14511, sermon 14 ;
          • MS. Seitenstetten, StiftsB 257, sermon 14 ;
          • MS. Wien, ÖNB 777, sermon 14 ;
          • MS. Wien, ÖNB 4913, sermon 14.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Libello quodam hymnorum vel sequentiarum a me nuper precibus tuis consummato …’, épître de préface ;
          • Inc. ‘In annuntiatione beatae virginis Mariae Exordium nostrae redemptionis …’, sermon 1 ;
          • Inc. ‘In natali Domini Laetantur caeli, et exsultet terra …’, sermon 2 ;
          • Inc. ‘In circumcisione Domini Circumcisionis Dominicae seu baptismi …’, sermon 3 ;
          • Inc. ‘In Epiphania Domini Epiphanie praesens solemnitas …’, sermon 4 ;
          • Inc. ‘In purificatione sanctae Mariae cum essemus parvuli …’, sermon 5 ;
          • Inc. ‘In Septuaginta Ecclesiastes ad huius vitae …’, sermon 6 ;
          • Inc. ‘In ramis Palmarum Hodierna solemnitas et tanquam …’, sermon 7 ;
          • Inc. ‘In eadem die Erat autem spelunca et lapis superpositus …’, sermon 8 ;
          • Inc. ‘In eadem die Ferculum fecit sibi rex Salomon …’, sermon 9 ;
          • Inc. ‘In eadem die Egredimini, fliae Sion, et videte …’, sermon 10 ;
          • Inc. ‘De rebus gestis in diebus passionis Quo magos nostrae redemptionis …’, sermon 11 ;
          • Inc. ‘De cruce Quanta devotione Dominicae crucis …’, sermon 12 ;
          • Inc. ‘In die Paschae Quantum ad devotionem vel honorem …’, sermon 13 ;
          • Inc. ‘Expositio Dominicae orationis, in diebus rogationum que Litaniae dicuntur Praesentes rogationum, id est …’, sermon 14 ;
          • Inc. ‘In die ascensionis Ascensionis Dominicae festiva …’, sermon 15 ;
          • Inc. ‘In octava ascensionis A minimis Dominus inchoans …’, sermon 16 ;
          • Inc. ‘In sexta feria post octavas nativitatis Domini Tres solemnitates …’, sermon 17 ;
          • Inc. ‘In die Pentecostes Duae sunt solemnitates Dominicae tam auctoritate …’, sermon 18 ;
          • Inc. ‘In feria secunda Pentecostes Maximam apud nos festivitatem …’, sermon 19 ;
          • Inc. ‘In feria tertia Pentecostes Hesternum sermonem …’, sermon 20 ;
          • Inc. ‘In feria quarta Pentecostes Quid etiam Amos propheta …’, sermon 21 ;
          • Inc. ‘In feria quinta Pentecostes Tam ipsum diem Paschae…’, sermon 22 ;
          • Inc. ‘De Sancto Petro Beati Petri apostolorum principis …’, sermon 23 ;
          • Inc. ‘In conversione Sancti Pauli Praecipui gentium doctorum conversio …’, sermon 24 ;
          • Inc. ‘De Sancto Johanne Evangelista Qui sermones in sanctorum …’, sermon 25 ;
          • Inc. ‘In assumptione beatae Mariae Sicut ex dictis ecclesiasticorum …’, sermon 26 ;
          • Inc. ‘In die sancti Marcellini Pape et Martyris, ad monachos Rothomagenses reliquias habentes. Superna pietas, fratres …’, sermon 27 ;
          • Inc. ‘In dedicatione Ecclesiae Dedicationis solmenitas …’, sermon 28 ;
          • Inc. ‘De Sancta Suzanna, ad hortationem virginum Audistis, charissimae …’, sermon 29 ;
          • Inc. ‘De Eleemosyna, pro sanctimonialibus de Paraclito Inter universas … …’, sermon 30 ;
          • Inc. ‘In natali sancti Stephani, vel ceterum diaconorum, qui ab… En lectulum Salomonis exaginta fortes …’, sermon 31 ;
          • Inc. ‘De laude sancti Stephani, protomartyris et caelesti signiferi Ancillis Christi servus …’, sermon 32 ;
          • Inc. ‘De Sancto Johanne Baptista Dominus ab beatum Job …’, sermon 33 ;
          • Inc. ‘In natali innocentium Si ad corporalem aspiciamus pacem …’, sermon 34 ;
          • Inc. ‘(Contra falsos prophetas) Adtendite a falsis prophetis …’, sermon 35.
        • Edition:
          • Ed. Paris 1577, préface (in P. MASSON, Annalium libri quatuor, III, 260) ;
          • Ed. Paris 1616, sermons 1-31 et 33 (in DUCHESNE, 729-971) ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera, I, Paris, 1849, 349-596 (1-34) ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 379-610 ;
          • In ENGELS (L.J.à, Adtendite a falsis prophetis (Ms. Colmar 128, ff. 152v/153v). Un texte de Pierre Abélard contre les Cisterciens retrouvé ?, Corona gratiarum. Miscellanea patristica, historica et liturgica, Bruges, 1975, II, 195-228 (Sermon 35) ;
          • In GRANATA (A.), La dottrina dell'elemosina del sermone Pro sanctimonialibus de Paraclito di Abelardo, Ævum, 47, 1975, 32-59 (Sermon 30) ;
          • In DE SANTIS (P.), I sermoni di Abelardo per le monache del Paracleto, Leuven, 2002 ;
          • In ENGELS (L.J.) et VANDE VEIRE (Ch.), Petri Abaelardi Sermones, (Corpus Christianorum. Continuatio mediaevalis, 286), Turnhout, 2020.
      • Apologia contra Bernardum
        • Titre:
          • Apologia contra Bernardum
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Berlin, SBB Phillipps 1690, extraits ;
          • MS. Budapest, Orsz. Széch. Kön. 16, extraits ;
          • MS. München, SBB Clm 28363, début seulement
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘‘Ne’, iuxta Boethianum illud, prooemiis nihil affernetibus tempus teratur …’.‘
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera II, Paris, 1859, 730-732 ;
          • In RUF (P.) et GRABMANN (M.) ? Ein neuaufgefundenes Bruchstück der ‘Apologia’ Abelards, Sitzungsberichte der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, phil.-hist. Abteilung, 5, 1930, 10-18 ;
          • In BUYTAERT (E.M.), Petri Abelardi Opera Theologica I, (Corpus Christianorum Continuatio Medievalis, XI) Turnhout, 1969, 359-368.
        • context:
          • Polémique contre Bernard de CLAIRVAUX.
      • Carmen ad Astrolabium
        • Titre:
          • Carmen ad Astrolabium
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Basel, UB A XI 67 ;
          • MS. Basel, UB D IV 4 ;
          • MS. Berlin, BSB lat. 4 915, perdu ;
          • MS. Berlin, BSB lat. 8 172 ;
          • MS. Bloomington, Indina U. Lilly Libr. Poole 99 ;
          • MS. Dublin, Trinity College 97 (B 3 5) ;
          • MS. Leipzig, UB 212 ;
          • MS. London, BL Arundel 244, extraits ;
          • MS. London, BL Burney 216 ;
          • MS. London, BL Cotton Vespasian B XIII ;
          • MS. London, BL Cotton Vitellius C VIII ;
          • MS. Madrid, BN 9210 ;
          • MS. Orléans, BM 284, 2 vers ;
          • MS. Oxford, Bodl. Libr. James 28 ;
          • MS. Oxford, Bodl. Libr. Wood donat. 9 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 8207, 2 vers ;
          • MS. Paris, BnF lat. 11332 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 14747, 4 vers ;
          • MS. Paris, BnF lat. 14809 ;
          • MS. Paris, BnF lat. n.a. lat. 561 ;
          • MS. Paris, BnF lat. n.a. lat. 3061 ;
          • MS. Reims, BM 521 (F 417) ;
          • MS. Rouen, BM 553, 4 vers ;
          • MS. Saint-Omer, BM 115 ;
          • MS. Tours, BM 789 ;
          • MS. Trier, StB 1898, 78 vers ;
          • MS. Troyes, BM 215 ;
          • MS. Città=del=Vaticano, BAV Ross. 933 ;
          • MS. Wien, ÖNB 901 ;
          • MS. Zürich, ZentralB C 58.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Astralabi fil, vite dulcendo paterne …’.
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Patri Abelardi Opera, II, Paris, 1859, 132-139 ;
          • In WRIGHT (Th.) et HALLIWELL (J.O.), Reliquiae Antiquae, I, Londres, 1839, 15-21 ;
          • In DARESTE (R.), Vers d’Abélard à son fils Astralabe, Bibliothèque de l’école des Chartes, II, 1845, 406-421 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, Paris, 1855, 1759-1766.
      • Soliloquium
        • Titre:
          • Soliloquium
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Oxford, Bodl. Libr. Add. C 271 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 1896 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2923.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (In DUCHESNE, Petri Abaelardi ... Opera, 326-329) ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera, Paris, 1859, 727-729 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 1876-1880 ;
          • In BURNETT (C.S.F.), Peter Abelard, Soliloquium A Critical Edition, Studi Medievali, 25, 1984, 857-894.
      • Epistolae Petri Abaelardi et Heloissae
        • Titre:
          • Epistolae Petri Abaelardi et Heloissae
        • Variante du titre:
          • Epistola I seu Historia Calamitatum
          • Epistola II-VIII
          • Regulae Sanctimonialium
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Brugge, StB 398, paraphrase ;
          • MS. Douai, BM 797, I-II ;
          • MS. Notre-Dame, U. Hesburgh Libr. Lat. d 6 (30), extraits ;
          • MS. Orléans, BM 78 (75) ;
          • MS. Oxford, Bodl. Libr. Add. C 271, I-IV ;
          • MS. Paris, BnF fr. 920 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 1896 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2544 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2545, I-VIII, Regula ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2816, extraits ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2923, I-VIII ;
          • MS. Paris, BnF lat. 13057, I-VII ;
          • MS. Paris, BnF lat. 13826, VIII, Regula ;
          • MS. Paris, BnF n.a.fr. 20001, VI incomplet, VIII ;
          • MS. Paris, BnF n.a. lat. 1873, I-VIII, Regula ;
          • MS. Reims, BM 872 (J 751), I-VIII ;
          • MS. Troyes, BM 802, I-VIII, Regula.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Sepe humanos affectus aut provocant aut mitigant …’, Ep. I ;
          • Inc. ‘Domino suo immo patri … Missam ad amicum pro consolatione …’, Ep. II ;
          • Inc. ‘Heloisae, dilectissimae sorori suae … Quod post nostram …’, Ep. III ;
          • Inc. ‘Unico suo post Christum … Miror, unice meus, quod praeter consuetudinem …’, Ep. IV ;
          • Inc. ‘Sponsae Christi servus eiusdem. In quatuor, memini, circa …’, Ep. V ;
          • Inc. ‘Duo specialiter, sua singulariter. Ne me forte in aliquo …’, Ep. VI ;
          • Inc. ‘Caritati tuae, carissima soror … Monachorum siquidem sive monialium ordo …’, Ep. VII ;
          • Inc. ‘Petitionis tuae parte … Restat quippe iuxta praedictae vestra …’, Ep. VIIII ;
          • Inc. ‘Tripertitum instructionis nostre tractatum …’, Regula Sanctimonialium.
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (In DUCHESNE, Petri Abaelardi ... Opera, 3-197) ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera I, Paris, 1849, 1-213 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 114-344 ;
          • In MUCKLE (J.T.), Abelard’s Letter of Consolation to a Friend (Histora Calamitatum), Mediaeval Studies, 12, 1950, 163-213 ;
          • In MUCKLE (J.T.), The personal letters between Abelard and Heloise, Mediaeval Studies, 15, 1953, 47-94 ;
          • In MUCKLE (J.T.), The letters of Heloise on religious life and Abelard’s first reply, Mediaeval Studies, 17, 1955, 240-281 ;
          • In McLAUGHLIN (T.P.), Abelard’s Rule for Religious Women, Mediaeval Studies, 17, 1955, 240-281 ;
          • In MONFRIN (J.), éd., Abélard. Historia Calamitatum, Paris, 1959 ;
          • Autre version 1
            • française:
              • La vie et epistres Pierres Abaelart et Heloys sa fame
            • Date et lieu:
              • ?1290.
              • /Il n’est pas certain que la traduction du MS. Paris BnF fr. 920 soit celle de Jean de MEUN ; en tous cas, ni son copiste, Gontier COL, ni Jean GERSON, qui auraient pu l’utiliser à charge dans la controverse sur le Roman de la Rose, n’avaient eu vent de cette attribution ;
              • Référence : VIELLIARD, 199-204.
            • Manuscrits:
              • MS. Paris, BnF français 920, f. 63, copié par Gontier COL au début du XVe siècle ;
              • MS. Paris, BnF français 15226, du XVIIe siècle ;
              • MS. Paris, BnF français 15234, du XVIIIe siècle.
            • Incipits pour le texte manuscrit:
              • Inc. "Essamples atteignent ou appaissent souvent les talens des hommes plus que ne font parolles. Et pour ce, aprés aucun confort de parole dite entre nous en ta presence, ai ge proposé a escripre a toy …".
            • Edition moderne:
              • In CHARRIER (Ch.), Jean de Meun, Traduction de la première épître de Pierre Abélard (Historia Calamitatum), Paris, 1934 (Epist. I) ;
              • In BROOK (L.C.), éd., Jean de Meun’s Translation
              • In SCHULTZ (E.), La vie et les epistres Pierre Abaelard et Heloys sa fame A Translation by Jean de Meun and an Old French Translation of Three Related Texts. A Critical Edition of MS. 923 (Bibliothèque Nationale), Ph. D. diss., Washington University, 1969 ;
              • In BEGGIATO (F.), La prima lettera di Eloisa ad Abelardo nella traduzione di Jean de Meun, Cultura neolatina, 32, 1972, 211-229 ;
              • In BEGGIATO (F.), Le lettere di Abelardo ed Eloisa nella traduzione di Jean de Meun, Modène, 1977, 2 vol. ;
              • In ZINK (M.), La traduction française attribuée à Jean de Meun de la lettre de Pierre le Vénérable à Héloïse, dans Pierre Abélard, Pierre le Vénérable les courants philosophiques, littéraires et artistiques en Occident au milieu du XIIe siècle. Abbaye de Cluny, 2 au 9 juillet 1972, (Colloques internationaux du Centre national de la recherche scientifique, 546) 1975, 29-37 ;
              • In HICKS (É.), éd., La vie et les epistres Pierres Abaelart et Heloys sa fame, traduction du XIIIe siècle attribuée à Jean de Meun avec une nouvelle édition des textes latins d'après le ms. Troyes Bibl. mun. 802, (Nouvelle bibliothèque du Moyen Âge, 16), Genève-Paris, 1991.
            • Travail de version:
              • Traduction en français du texte latin des Lettres d'ABÉLARD et HÉLOÏSE.
          • Autre version 2
            • italienne:
              • [Traduction italienne]
            • Date et lieu:
              • ?
            • Manuscrits:
              • MS. Wien, ÖNB ser. Nov. 1945.
            • Incipits pour le texte manuscrit:
              • Inc. ‘
            • Travail de version:
              • Traduction du français ( ?) en italien.
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 245 (n 278).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 245-246 (n 279).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 245 (n 280).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 246 (n 281).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 246 (n 282).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 246-247 (n 283).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 247 (n 284).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 250 (n 296).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 250 (n 296).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 242-243 (n 272).
      • Epistola IX ad virgines Paraclitenses de studio litterarum
        • Titre:
          • Epistola IX (ad virgines Paraclitenses de studio litterarum)
        • Date et lieu:
          • ?
        • Langue:
          • Latin.
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF lat. 2816, fragment ;
          • MS. Paris, BnF lat. 14511.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (In DUCHESNE, Petri Abaelardi ... Opera, 252-263) ;
        • Dédicace ou adresse:
          • Adressé aux moniales du Paraclet.
        • Edition moderne:
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 325-336.
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera I, Paris, 1849, 225-236 ;
          • In SMETS (E.R.), Peter Abelard. Letters IX-XIV, Groningen, 1983, 219-237.
      • Epistola X ad Bernardum Claravaellensem abbatem de oratione dominica
        • Titre:
          • Epistola X (ad Bernardum Claravaellensem abbatem de oratione dominica)
        • Date et lieu:
          • ?
        • Langue:
          • Latin.
          • Latin.
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF lat. 2816, fragment ;
          • MS. Paris, BnF lat. 14511.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (In DUCHESNE, Petri Abaelardi ... Opera, 244-251) ;
        • Dédicace ou adresse:
          • Adressé à Bernard de CLAIRVAUX.
        • Edition moderne:
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 335-340 ;
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera I, Paris, 1849, 618-625 ;
          • In SMETS (E.R.), Peter Abelard. Letters IX-XIV, Groningen, 1983, 219-237.
      • Epistola XI de Dionisio Areopagita
        • Titre:
          • Epistola XI (de Dionisio Areopagita)
        • Date et lieu:
          • ?
        • Langue:
          • Latin.
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, B. Arsenal 1030 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 356, f. 102r-103v ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2445A ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2447 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2873B ;
          • MS. Paris, BnF n.a. lat. 1509.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Adae, dilectissimo patri suo … Saepe unius error multos involvit …’.
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (In DUCHESNE, Petri Abaelardi ... Opera, 224-228) ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera I, Paris, 1849, 681-686 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 341-344 ;
          • In SMETS (E.R.), Peter Abelard. Letters IX-XIV, Groningen, 1983, 249-255.
      • Epistola XII contra quemdam canonicum regularem, qui monasticum ordinem deprimebat et suum illi anteferebat
        • Titre:
          • Epistola XII (contra quemdam canonicum regularem, qui monasticum ordinem deprimebat et suum illi anteferebat)
        • Date et lieu:
          • ?
        • Langue:
          • Latin.
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF lat. 2816, fragment ;
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Multorum relatione ad nostras delatum est aures …’.
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (In DUCHESNE, Petri Abaelardi ... Opera, 228-238) ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera I, Paris, 1849, 686-695 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 344-352 ;
          • In SMETS (E.R.), Peter Abelard. Letters IX-XIV, Groningen, 1983, 257-269.
      • Epistola XIII Invectiva in quemdam ignarum dialectices, qui tamen eius studium reprehendebat et omnia ius dogmata putabat sophismata et deceptiones
        • Titre:
          • Epistola XIII (Invectiva in quemdam ignarum dialectices, qui tamen eius studium reprehendebat et omnia ius dogmata putabat sophismata et deceptiones)
        • Date et lieu:
          • ?
        • Langue:
          • Latin.
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF lat. 2816, fragment ;
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Mystica quaedam de vulpe fabula …’.
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (In DUCHESNE, Petri Abaelardi ... Opera, 238-242) ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera I, Paris, 1849, 695-699 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 352-356 ;
          • In SMETS (E.R.), Peter Abelard. Letters IX-XIV, Groningen, 1983, 271-277.
      • Epistola XIV ad G. Parisiensem episcopum
        • Titre:
          • Epistola XIV (ad G. Parisiensem episcopum)
        • Date et lieu:
          • ?
        • Langue:
          • Latin.
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF lat. 2923 ;
          • MS. Città=del=Vaticano, BAV Vat. lat. 9867.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Dei gratia Parisiacae sedis episcopo …’.
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (In DUCHESNE, Petri Abaelardi ... Opera, 334-335) ;
          • Ed. Paris 1665 (in DU BOULAY II, 492) ;
          • Ed. Paris 1671 (in LABBÉ et GOSSART, Sacrosancta Concilia …, X, 477-478) ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera II, Paris, 1859, 150-151 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 355-358 ;
          • In SMETS (E.R.), Peter Abelard. Letters IX-XIV, Groningen, 1983, 279-280.
      • Epistola Petri Abailardi contra Bernhardum abbatum
        • Titre:
          • Epistola Petri Abailardi contra Bernhardum abbatum
        • Date et lieu:
          • ?
        • Langue:
          • Latin.
        • Manuscrits:
          • MS. Heidelberg, UB 71.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Dilectissimis sociis suis dilectissimus … Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris …’.
        • Edition moderne:
          • In MUCKLE (J.T.), Abelard’s Letter of Consolation to a Friend, Mediaeval Studies, 12, 1956, 213 (extrait) ;
          • In LECLERCQ (J.), Études sur Saint Bernard et le texte de ses écrits, Analecta Sacri Ordinis Cisterciencis, IX, Rome, 1953, 104-105 ;
          • In KLIBANSKY (R.), Peter Abailard and Bernard of Clairvaux. A Letter by Abailard, Mediaeval and Renaissance Studies, 5, 1961, 1-27.
      • Ordinale Paraclitense
        • Titre:
          • Ordinale Paraclitense
        • Date et lieu:
          • ?
          • /Réalisé par ou sous l’autorité d’HÉLOÏSE, reflète les vues de Pierre ABÉLARD sur la liturgie ;
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF fr. 14410.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Ad tuarum …’.
        • Edition moderne:
          • In WADDELL (C.), The Old French Paraclete Ordinary and the Paraclete Breviary, (Cistercian Liturgy Series, 4), Gethsemani Abbey, 1983, II.
      • Problemata Heloissae cum Petri Abaelardi solutiones
        • Titre:
          • Problemata Heloissae cum Petri Abaelardi solutiones
        • Date et lieu:
          • ?
          • /Questions d’HÉLOÏSE avec les réponses de Pierre ABÉLARD;
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF lat. 2816, fragment ;
          • MS. Paris, BnF lat. 14511, 42 problèmes avec les solutions.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Beatus Hieronymus sanctae Marcellae …’, lettre introductive d’HÉLOÏSE ;
          • Inc. ‘Quid est Dominus …’, problema 1.
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (In DUCHESNE, Petri Abaelardi ... Opera, 384-451) ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera I, Paris, 1849, 237-295 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 677-730.
      • Confessio fidei ad Heloissam
        • Titre:
          • Confessio fidei ad Heloissam
        • Date et lieu:
          • ?
          • /L’œuvre est perdue, mais il subsiste un extrait du texte latin dans l’Apologia de Bérenger de POITIERS (extrait aussi traduit en français) ; il existe une paraphrase latine ;
        • Manuscrits:
          • MS. ?
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Soror mea Heloissa, quondam mihi in seculo cara …’.
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (in F. d’AMBOISE, éd., Petri Abelardi …Opera, Paris, 1616.
        • Dédicace ou adresse:
          • Adressé à HÉLOÏSE.
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera I, Paris, 1849, 680-681 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 375-378 ;
          • In BURNETT (Ch.), Confessio fidei ad Heloissam Abelard's last letter to Heloise? A discussion and critical edition of the latin and medieval french versions, Mittellateinisches Jahrbuch, 21, 1986, 147-155.
          • Autre version 1
            • latine:
              • (Paraphrase latine de la Confessio fidei ad Heloissam)
            • Date et lieu:
              • ?
            • Manuscrits:
              • MS. Brugge, StB 398 ;
              • MS. Notre-Dame, U. Libr. 30.
            • Incipits pour le texte manuscrit:
              • Inc. ‘
          • Autre version 2
            • française:
              • (Traduction française de la Confessio fidei ad Heloissam)
            • Date et lieu:
              • ?
            • Manuscrits:
              • MS. Brugge, BnF fr. 920
            • Incipits pour le texte manuscrit:
              • Inc. ‘
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 244 (n 274).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 254 (n 307).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 249-250 (n 292).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 250 (n 295).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 250 (n 294).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 253-254 (n 305).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 256 (n 311).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 260 (n 327) ;
              • Référence : MEWS (C.J.), A neglected gloss on the Isagoge by Peter Abelard, Freiburger Zeitschrift für Theologie und philosophie, 31, 1984, 35-55.
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 258 (n 319).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 247 (n 285).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 250-251 (n 297).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 249 (n 291).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 247 (n 285).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 260 (n 329).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 260 (n 330).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 260-261 (n 332).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 261 (n 333).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 259 (n 324).
              • Référence : BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 270 (n 359).
              • Commentaire : //http//www.mirabileweb.it/author/abaelardus-petrus-n-1079-m-1142-author/19211 ;
    • Auteur actif dans le champ philosophique:
    • Auteur actif dans le champ philosophique
      • Dialectica
        • Titre:
          • Dialectica
        • Date et lieu:
          • ?
        • Langue:
          • Latin.
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF lat. 14614.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘ … unde non universaliter’, le début étant manquant.
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Ouvrages inédits d’Abélard, Paris, 1836, 171-503 ;
          • In DE RIJKK (M.), Petrus Abelardus, Dialectica, (Wijserige Teksten en Studies I) Assen, 2e éd., 1970.
      • Glossae super Topica
        • Titre:
          • Glossae super Topica
        • Date et lieu:
          • ?
        • Langue:
          • Latin.
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, B. Arsenal 910 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 7493.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Topicorum intentio est, sicut Boetius in sequentibus discturus est …’.
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Ouvrages inédits d’Abélard, Paris, 1836, 603-610 ;
          • In DAL PRA, Pietro Abelardo. Scritti di Logica Introductiones Dialecticae Editio super Porphyrium, Glossae in Categorias, Editio super Aristotelem de Interpretatione, De Divisionibus …, Florence, 2e éd., 1969, 205-330.
      • Introductiones parvulorum
        • Titre:
          • Introductiones parvulorum
        • Date et lieu:
          • ?
          • /Glossae litterales Editio super Porphyrium, Glossae in Categorias, Editio super Aristotelem De interpretatione, De divisionibus ;
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF lat. 13368.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Intentio Porphyrii est in hoc opere tractare de sex vocibus…’, gloses sur Porphyre ;
          • Inc. ‘Intentio Aristotelis est [in hoc opere tractare] de propositione …’, gloses sur le De interpretatione ;
          • Inc. ‘Intentio Boetii est in hoc opere agere de divisionibus …’, gloses sur le De divisionibus de BOECES.
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Ouvrages inédits d’Abélard, Paris, 1836, 551-593 ;
          • In DAL PRA, Pietro Abelardo. Scritti di Logica Introductiones Dialecticae Editio super Porphyrium, Glossae in Categorias, Editio super Aristotelem de Interpretatione, De Divisionibus …, Florence, 2e éd., 1969, 1-203.
        • context:
          • Commentaires sur PORPHYRE, ARISTOTE et BOECE.
      • Logica ‘Nostrorum petitioni sociorum’
        • Titre:
          • Logica ‘Nostrorum petitioni sociorum’
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Lunel, BM 6.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Nostrorum petitioni sociorum …’.
        • Edition moderne:
          • In GEYER (B.), Peter Abelards Philosophische Scriften II, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 21 (1-3)) Münster, 1919-1927 ;
      • Logica ‘Ingredientibus’
        • Titre:
          • Logica ‘Ingredientibus’
        • Date et lieu:
          • ?
          • /[Glossae super Porphyrii Isagoge; Aristotelis Categorias, De interpretatione] on y ajoute parfois Boethii De differentiis topicis, qu’il faut traiter à part ;
        • Manuscrits:
          • MS. Berlin, SBB lat. 2 624 ;
          • MS. Milano, B. Ambros. M 63 sup.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Ingredientibus nobis logicam pauca de proprietate eius praelibantes …’, gloses sur Porphyre ;
          • Inc. ‘Auctor iste cum tractandae logicae curam praecipue suscepisset …’, gloses sur les Catégories ;
          • Inc. ‘Monstrat titulus operis, quae sit materia auctoris …’, gloses sur le De interpretatione ;
        • Edition moderne:
          • In GEYER (B.), Peter Abelards Philosophische Scriften, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 21 (1-3)) Münster, 1919-1927 ;
          • In MINIO-PALUELLO (L.), Twelfth Century Logic II Abaelardiana inedita, Rome, 1958, 3-108.
        • context:
          • Commentaires sur PORPHYRE et ARISTOTE.
      • Sic et non
        • Titre:
          • Sic et non
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Avranches, BM 12 ;
          • MS. Brescia, BC A V 21 ;
          • MS. Cambridge, UL Kk 3 24 ;
          • MS. Cambridge, Copurs Christi College 165 ;
          • MS. Douai, BM 357 ;
          • MS. Einsiedeln, StiftsB 300 (Msc. 439 ; Fol. Nr 11) ;
          • MS. Montecassino, B. Abbazia 174 ;
          • MS. München, BSB Clm 18926 ;
          • MS. Torino, BNU 749, qu. 117 ;
          • MS. Tours, BM 85 ;
          • MS. Zürich, CentralB Car. C 162 (325).
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Cum in tanta verborum multitudine nonnulla etiam sanctorum …’, prologe ;
          • Inc. ‘Quod fides humanis rationibus non sit adstruenda et contra …’, question 1.
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Ouvrages inédits d’Abélard, Paris, 1836, 1-163, extraits ;
          • In HENKE (E.L.T.) et LINDENKOHL (G.S.), éd., Petri Abaelardi Sic et Non, Marburg, 1851 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 1329-1610 ;
          • In BOYER (B.B.) et McKEON (R.), Peter Abailard, Sic et Non A Critical Edition, Chicago, 1976-1977 ;
          • In MINNIS (A.J.) et SCOTT (A.B.), éd. et trad., Peter Abelard, Prologue to Sic et Non, dans Medieval Literary Theory and Criticism c. 1100-c. 1375 Commentary and Tradition, Oxford, 1991, 87-100.
      • Tractatus de intellectibus
        • Titre:
          • Tractatus de intellectibus
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Avranches, BM 232.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Fragments philosophiques, Paris, 3e éd., I, 1838, 733-755 ;
          • In URBANI ULIVI (C.), La psicologia di Abelardo e il Tractatus de Intellectibus, Rome, 1976, 103-127.
      • Glossae super Porphyrium secundum vocales
        • Titre:
          • Glossae super Porphyrium secundum vocales
        • Date et lieu:
          • ?
          • /Authenticité incertaine, mais revendiquée par Constant J. MEWS ;
        • Manuscrits:
          • MS. Milano, B. Ambros. M 63 sup.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Quod antiquitus logicam dicebant …’ ;
        • Edition moderne:
          • In GEYER (B.), Peter Abelards Philosophische Scriften, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 21 (4)) Münster, 1933 [2e éd., 1973], extraits ;
          • In OTTAVIANO (C.), Fontes Ambrosiani, III, Florence, 106-207.
          • In FOLLINI (S.), éd., I Commenti all’ Isagoge di Porforio, (Catena Aurea, 4) Milan, 2023 ; <> Commentaire sur l’Isagoge de PORPHYRE.
      • Glossae super Peri Hermeneias
        • Titre:
          • Glossae super Peri Hermeneias
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Berlin, SBB lat. fol. 624 ;
          • MS. Milano, B. Ambros. M 63 sup., incomplet ;
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
        • Edition moderne:
          • In JACOBI (Kl.), éd., Kommentar zu Aristoteles Schrift Peri hermeneias logische-semantische Uuntersuchungen. Peter Abelard, (Herder Bibliothek der Philosophie des Mittelaters, 56) Freiburg, 2022 ;
        • context:
          • Commentaire sur le Peri Hermeneias d’ARISTOTE.
    • Auteur actif dans le champ philologique:
    • Auteur actif dans le champ grammatical
      • Grammatica
        • Titre:
          • Grammatica
        • Variante du titre:
          • Retractatio praedicamentorum
        • Date et lieu:
          • ?
          • /Œuvre perdue, mais évoquée par Pierre ABÉLARD dans sa Theologia Christiana ;
        • Manuscrits:
          • MS. ?
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
    • Auteur actif dans le champ littéraire:
    • Auteur actif dans le champ littéraire
    • Auteur actif dans le champ musical:
    • Auteur actif dans le champ musical
      • Planctus
        • Titre:
          • Planctus
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Oxford, Bodl. Libr. Bodley 79, planctus VI ;
          • MS. Paris, BnF n.a. lat. 3126 ;
          • MS. Città=del=Vaticano, BAV Reg. lat. 288.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Planctus Dinae filia Jacobi Abrahae proles Israel nata …’, planctus I ;
          • Inc. ‘Planctus Jacob super filios suos ; Infelices filii …’, planctus II ;
          • Inc. ‘Planctus virginum Israel super filia Jephtae Galaditae Ad festas choreas caelibes’, planctus III ;
          • Inc. ‘Planctus Israel super Samson Abissus vere multa …’, planctus IV ;
          • Inc. ‘Planctus David super Abner filio Ner quem Joab occidit Abner fidelissime …’, planctus V ;
          • Inc. ‘Planctus David super Saul et Jonathan Dolorum solatium …’, planctus VI ;
        • Edition:
          • Ed. Paris 1616 (In DUCHESNE, Petri Abaelardi ... Opera, 381-384) ;
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera I, Paris, 1849, 615-617 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 1819-1824 ;
          • In MEYER (W.), Gesammelte Abhandlungen zur mittellateinischen Rythmik, 3 vols, Hildesheim, [1905] 1970, I, 340-74 ;
          • In VECCHI (G.), éd., Petro Abelardo. I ‘Planctus’. Introduzione, Testo critico, Trnascrizione musicali, Modène, 1951.
      • Hymnarius Paraclitensis
        • Titre:
          • Hymnarius Paraclitensis
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Bruxelles, KBR 10147-10158, incomplet, comprend 96 hymnes dont 34 uniques à ce manuscrit ;
          • MS. Chaumont, BM 31, 94 hymnes dont 37 uniques à ce manuscrit ;
          • MS. Épinal, BM 97, n 77-80 ;
          • MS. Paris, BnF lat. 2040, n 14, 28, 29 ;
          • MS. Sankt-Gall, StiftsB 528, n 29 ;
          • MS. Verdun, BM 116, n 77-80 ?
          • MS. Zürich, ZB Rh 18, n 29 ;
          • MS. Zürich, ZB Rh 21, n 29 ;
          • MS. Zürich, ZB Rh 22, n 29 ;
          • MS. Zürich, ZB Rh 27, n 29 ;
          • MS. Zürich, ZB Rh 28, n 29.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Ad tuarum precum instantiam, soror mea Heloisa …’, préface ;
          • Inc. ‘Universorum conditor …’, Hymne 1.
        • Edition moderne:
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera, I, Paris, 1849, 295-328 ;
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 1765-1816 ;
          • In DREVES (G.M.), Petri Abaelardi Hymnarius Paraclitensis, Paris, 1891 ;
          • In Analecta Hymnica, 48, Leipzig, 1905, 141-223 ;
          • In SZÖVERFFY (J.), Peter Abelard’s Hymnus Paraclitensis. An annotated Edition with Introduction, Albany, 2 vol., 1975-1977 ;
          • In WADDELL (C.), The Old French Paraclete Ordinary and the Paraclete Breviary, (Cistercian Liturgy Series, 4), Gethsemani Abbey, 1983-1985, 3 volumes ;
          • In BOURGAIN (P.) et DOLVECK (F.), éd. et trad., L’hymnaire du Paraclet,Turnhout, 2022.
      • De profundis
        • Titre:
          • De profundis
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF n.a. lat. 3126.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
      • Epithalamica
        • Titre:
          • Epithalamica
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF n.a. lat. 3126.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
      • Virgines castae
        • Titre:
          • Virgines castae
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF n.a. lat. 3126.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
      • Carmen figuratum
        • Titre:
          • Carmen figuratum
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Abbeville, MS. 7 (7) ;
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
    • Auteur actif dans le champ politique:
    • Auteur actif dans le champ politique
      • Ethica seu Scito te ipsum
        • Titre:
          • Ethica seu Scito te ipsum
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Cambridge, Trinity College O 5 14 ;
          • MS. Mainz, StB I 76 ;
          • MS. München, BSB Clm 14160 ;
          • MS. München, BSB Clm 18597 ;
          • MS. München, BSB Clm 28363 ;
          • MS. Oxford, Bodl. Libr. Wood Donat. 2, extraits.
          • MS. Oxford, Balliol College 296.
          • MS. Oxford, Corpus Christi College 328, extraits.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Mores dicimus animo vicia vel virtutes …’.
        • Edition moderne:
          • In MIGNE (J.-P.), Patrologia latina, 178, 1855, 633-678 ;
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera II, Paris, 1859, 681-686 ;
          • In LUSCOMBE (D.E.), éd. et trad., Peter Abelard, Ethics, Oxford, 1971 [rééd. 2019] ;
          • In ILGNER (R.-M.), éd., Pierre Abélard, Ethica (Scito te ipsum), (Corpus christianorum. Continuatio mediaevalis, 190), Turnhout, 2001.
    • Auteur actif dans le champ religieux (attribution incertaines ou refusées):
    • Œuvres non retenues dans le champ religieux
      • Sententiae
        • Titre:
          • Sententiae
        • Variante du titre:
          • Liber Sententiarum
        • Date et lieu:
          • ?
          • /Pierre ABÉLARD a prétendu dans sa Confessio fidei ‘Universis’ n’avoir jamais écrit de recueil de sentences mais Guillaume de SAINT-THIERRY et Bernard de CLAIRVAUX citent des extraits d’un texte qu’ils intitulent ainsi ;
        • Manuscrits:
          • MS. ?
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘
        • Edition moderne:
          • In MEWS (C.J.), The Development of the Theologia of Peter Abelard, D. Phil. Oxford, 1980, 341-352.
      • Sententiae Florianenses
        • Titre:
          • Sententiae Florianenses
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Sankt-Florian, StiftsB XI 264.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Tria sunt quibus summa nostrae salutis consistit …’.
        • Edition moderne:
          • In OSTLENDER (H.), Florilegium Patristicum, 19, Bonn, 1929.
      • Sententiae Parisienses I
        • Titre:
          • Sententiae Parisienses I
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF lat. 18108.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Tria sunt sunt que ad humanam salutem sunt necessaira fides, sacramentum, caritas …’.
        • Edition moderne:
          • In LANDGRAF (A.), Écrits théologiques de l’école d’Abélard, (Spicilegium Sacrum Lovaniense, 14), Louvain, 1934, 1-60.
      • Sententiae Parisienses II
        • Titre:
          • Sententiae Parisienses II
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF lat. 18108.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Quoniam misso nobis omnipotentis Filio …’.
        • Edition moderne:
          • In TRIMBORN (J.), Die Sententiae Quoniam misso aus der Abaelardschule, Inaug. Diss. Cologne, 1962.
      • Abbreviatio Commentariorum Petri Abaelardi in Epistolam Pauli
        • Titre:
          • Abbreviatio Commentariorum Petri Abaelardi in Epistolam Pauli
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, B. Arsenal 1116.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Quamdiu homo intus Deum sibi loquentem …’.
        • Edition moderne:
          • In LANDGRAF (A.), Petri Abelardi in Epistolam Pauli ad Romanos, Bohoslovia, 13, 1936, 7-45.
      • Lux orientalis / et amica Dei specialis
        • Titre:
          • Lux orientalis / et amica Dei specialis
        • Variante du titre:
          • Versus magistri Petri Abailardi de sancta Maria virgine
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Douai, BM 825, f. 140 ;
          • MS. Kraków, BU Jagiel. Berul. Theol. Lat. 8 94, f. 135;
          • MS. London, BL Add. 22287, f. 128 ;
          • MS. Mons, BU 25/118, f. 52v-53r;
          • MS. Paris, BnF lat. 16565, f. 59 ;
          • MS. Troyes, BM 1916, f. 85 ;
          • MS. Città=del=Vaticano, BAV Vat. lat. 636, f. 125v.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. ‘Lux orientalis / et amica Dei specialis …’.
        • Edition moderne:
          • In DU MÉRIL (E.), Poésies populaires latines du Moyen Âge, Paris, 1847, 428-429 ;
          • In COUSIN (V.), Petri Abelardi Opera I, Paris, 1859, 329-330 ;
          • In WOLLIN, Zwei Gedichte, 2008, 302-303.
    Bibliographie
    • Ouvrages usuels et instruments de travail:
      • CUP II, 81 ;
      • D.Sp. I, 63-64 ;
      • DHGE I, 71-91 ;
      • STEGMÜLLER, n 6374 ;
    • Ouvrages sur l'individu:
      • ADAMS (T.), "Make me chaste and continent, but not yet" A model for clerical masculinity?, dans KIEFER (F.), éd., Masculinities and Femininities in the Middle Ages and Renaissance, éd. Frederick Kiefer, (Arizona Studies in the Middle Ages and Renaissance, 23) Turnhout, 2009, 1-29 ;
      • ALLEGOR (G.), Teologia e metodo in Pietro Abelardo, Palerme, 2010 ;
      • ASNI (R.), Abélard et Héloïse sur l’écran et la scène de 1900 à nos jours, in JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003
      • AVEZOU (L.), Abélard dans la littérature moderne et contemporaine ou le complexe d’Héloïse, dans POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022, 215 sq. ;
      • BALLANTI (G.), Pietro Abelardo la rinascita scolastica del XII secolo, Florence, 1995 ;
      • BARROW (J.), Tractatus Magistri Petri Abaelardi de Sacramento Altaris, Traditio, 40, 1984, 328-336 ;
      • BARROW (J.), BURNETT (Ch.) et LUSCOMBE (D.), A checklist of the manuscripts containing the writings of Peter Abelard and Heloise and other works closely associated with Abelard and his school, Revue d’histoire des texte, 14-15, 1984-1985 et 16 1986, 183-302 ;
      • BAUER (G.), Claustrum animae. Untersuchungen zur Geschichte der Metapher vom Herzen als Kloster. Band I Entstehungsgeschichte, Münich, 1973 ;
      • BEJCZY (I.), Deeds without values exploring a weak spot in Abelard's ethics, Recherches de théologie et philosophie médiévales, 70, 2003, 1-21 ;
      • BELL (N.), Les planctus d’Abélard et la tradition tardive du planctus, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • BELL (T.J.), Peter Abelard After Marriage The Spiritual Direction of Heloise and her Nuns through Liturgical Song, Kalamazoo, 2007 ;
      • BENTON (J.F.), Philology's search for Abelard in the Metamorphosis Goliae, Speculum, 50, 1975, 199-217 ;
      • BIARD (J.), Logique et psychologie dans le De Intellectibus d’Abélard, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • BININI (I.), Possibility and necessity in the time of Peter Abelard, (Investigationg medieval philosophy 16) Leyde, 2022 ;
      • BISSON (Th.N.), L’expérience du pouvoir chez Pierre Abélard (c. 1100-1142), dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • BOURGAIN (P.), Abélard poète, dans POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022, 153-178 ;
      • BOURGAIN (P.) et DOLVECK (F.), éd. et trad., L’hymnaire du Paraclet,Turnhout, 2022 ;
      • BROOK (L.Ch.), Christine de Pizan, Heloise, and Abelard's holy women, Zeitschrift für romanische Philologie, 109, 1993, 556-563 ;
      • BROWN (C.), Contrary Things Exegesis, Dialectic, and the Poetics of Didacticism, Stanford, 1998 ;
      • BRUNO (M.), Pierre Abélard au tournant des philosophies antiques et modernes, (Études de philosophie médiévale, 117) Paris, 2024 ;
      • CARNANDET (J.), Notice sur le bréviaire d’Abélard conservé à la bibliothèque de Chaumont (Haute-Marne), Paris, 1855 ;
      • CHANCE (J.), Classical myth and gender in the letters of "Abelard" and "Heloise" gloss, glossed, glossator, dans WHEELER (B.), éd., Listening to Heloise The Voice of a 12th-Century Woman, New York, 2000, 161-185 ;
      • CLANCHY (M.T.), Abelard A Medieval Life, Oxford, 1997 [trad. fr., Paris, 2000] ;
      • COLETTE (M.-N.), Un ensemble de planctus attribués à Abélard dans un prosaire nivernais (Manuscrit Paris, Bnf, nal 3126, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • COLISH (M.L.), Abelard and theology, dans HAYES-HEALY (St.), éd., Medieval Paradigms. Essays in Honor of Jeremy duQuesnay Adams, New York-Basingstoke, 2005, I, p. 3-12 ;
      • COLLIOT (R.), La clergie d'Abélard est-elle une sagesse ?, dans Le clerc au Moyen Age. Actes du 20e colloque du CUERMA, Aix-en-Provence, mars 1995, Senefiance, 37, 1995, 593-604 ;
      • COOK (B.M.), Astralabe the life and times of the son of Heloise and Abelard, Cham, 2023 ;
      • DALARUN (J.), Nouveaux aperçus sur Abélard, Héloïse et le Paraclet, Francia, 32, 2005, 19-66 ;
      • DE SANTIS (P.), I sermoni di Abelardo per le monache del Paracleto, Leuven, 2002 ;
      • DOLVECK (F.), Les choix rythmiques d’Abélard, dans GIRAUD (C.) et POIREL (D.), éd., La rigueur et la passion mélanges en l’honneur de Pascale Bourgain, Turnhout, 2016, 233-246 ;
      • DRONKE (P.), Abelard and Heloise in Medieval Testimonies, (W.P. Ker Lectures, 26) Glasgow, 1976 ;
      • DRONKE (P.), Poetic individuality in the Middle Ages. New departures in Poetry 1100-1500, (Westfield Publications in Medieval Studies, 1) Turnhout, 1986, 2e éd. ;
      • DRONKE (P.) et ORLANDI (G.), New works by Abelard and Heloise?, Filologia mediolatina, 12, 2005, 123-177 ;
      • DU QUESNAY ADAMS (J.), Les horizons socio-politiques du monde de Pierre Abélard, in JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • EKENBERG (T.), La volonté abélardienne et la tradition augustinienne, dans FERN (O.), FÖRNEGARD (P.) et ENGEL (K.), éd., Regards sur la France du Moyen Âge. Mélanges offerts à Gunnel Engwall à l'occasion de son départ à la retraite, (Sällskapet Runica et Mediaevalia et Centre d'études médiévales de Stockholm, Scripta minora, 18), 2009, Stockholm, 263-274 ;
      • ENGELS (L.J.), Adtendite a falsis prophetis (Ms. Colmar 128, ff. 152v/153v). Un texte de Pierre Abélard contre les Cisterciens retrouvé ?, Corona gratiarum. Miscellanea patristica, historica et liturgica, Bruges, 1975, II, 195-228 (Sermon 35) ;
      • ENGELS (L.J.) et VANDE VEIRE (Ch.), Petri Abaelardi Sermones, (Corpus Christianorum. Continuatio mediaevalis, 286), Turnhout, 2020 ;
      • FERGUSON (C.D.), Autobiography as therapy Guibert de Nogent, Peter Abelard, and the making of medieval autobiography, Journal of Medieval and Renaissance Studies, 13, 1983, 187-211 ;
      • FERROUL (Y.), Abelard's blissful castration , dans WHEELER (B.), éd., Listening to Heloise The Voice of a 12th-Century Woman, New York, 2000, 129-150 ;
      • FILHOL (E.), Les limites de la liberté interprétative dans la lectura médiévale le cas Abélard, Neophilologus, 74 (4), 1990, 481-487 ;
      • FRAIOLI (D.), L’intention dans l'Éthique d’Abélard en savons nous plus qu’Héloïse ?, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • FRANK (D.K.), Abelard as imitator of Christ, Viator, 1, 1971, 107–114 ;
      • FREZZA (M.), Il problema della salvezza dei pagani da Abelardo al seicento, Naples, 1962 ;
      • GELDSETZER (L.), Lutz Geldsetzer, Sic et non sive Sic aut non La méthode des questions chez Abélard et la stratégie de la recherche, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • GRANATA (A.), La dottrina dell'elemosina del sermone Pro sanctimonialibus de Paraclito di Abelardo, Ævum, 47, 1975, 32-59 ;
      • GRELLARD (Ch.), Le rôle des normes postitives dans l’éthique de Pierre Abélard, dans POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022, 121-138 ;
      • GRÉLOIS (A.), Pierre Abélard et la règle du Paraclet, dans POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022, 179-196 ;
      • HÄRING (N.M.), Abelard yesterday and today, dans dans Pierre Abélard, Pierre le Vénérable les courants philosophiques, littéraires et artistiques en Occident au milieu du XIIe siècle, Abbaye de Cluny, 2 au 9 juillet 1972, (Colloques internationaux du Centre national de la recherche scientifique, 546) Paris, 1975, 341-403 ;
      • HASCH (E.), ‘Intentio solo separat’ Konzept und Bedeutungsspektrum der Intention in den ethischen Schriften Peter Abaelards, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelaters, Neue folge 90) Münster, 2022 ;
      • HELLEMANS (B.S.), éd., Rethinking Abelard A Collection of Critical Essays, (Brill’s Studies in Intellectual History, 229) Leyde-Boston, 2023 ;
      • HELLEMANS (B.S.), Peter Abelard and the mental architecture of the Paraclete, (Brill’s Studies in Intellectual History, 348) Leyde-Boston, 2023 ;
      • HEMION (J.-M.), L’imprésentable Abélard d’Héloïse, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • HUGLO (M.), Abélard poète et musicien, Cahiers de Civilisation Médiévale, 22-88, 1979, 349-361 ;
      • HULT (D.F.), Language and dismemberment. Abelard, Origen, and the Romance of the Rose, dans Rethinking the Romance of the Rose. Text, image, reception, Philadelphie, 1992, 101-130 ;
      • HUNT (T.), Abelardian ethics and Beroul's Tristran, Romania, 98, 1977, 501-540 ;
      • ILGNER (R.M.), D’Abélard Scito te ipsum – Ethica nostra sur les origines et la signification des titres de l’éthique, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • IRIMESCU (I.), Le portrait psychologique de Pierre Abélard à partir de son autobiographie ‘Historia calamitatum’, dans POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022, 59-82 ;
      • IRVINE (M.), Abelard and (re)writing the male body castration, identity, and remasculinization, dans COHEN (J.J.) et WHEELER (B.), éd., Becoming Male in the Middle Ages, New York-Londres, 1997, 87–106 ;
      • IVERSEN (G.), Abélard et la poésie liturgique, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003, 233-260.
      • JACOBI (Kl.), éd., Kommentar zu Aristoteles Schrift Peri hermeneias logische-semantische Uuntersuchungen. Peter Abelard, (Herder Bibliothek der Philosophie des Mittelaters, 56) Freiburg, 2022 ;
      • JEUDY (C.), Un nouveau manuscrit de la Correspondence d'Abélard et Héloise , Latomus, 50, 1991, 872-881 ;
      • JOLIVET (J.), Arts du langage et théologie chez Abélard, (Études de philosophie médiévale, 57) Paris, 1982 ;
      • JOLIVET (J.), Abélard et la philosophie du langage, (Vestigia, 14) Fribourg, 1994 ;
      • JOLIVET (J.), À propos d’une critique abélardienne du réalisme, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • KING (P.), Abelard's intentionalist ethics , The Modern Schoolman, 72, 1995, 213-232 ;
      • KING (P.), JACOBI (Kl.), STRUB (Ch.), From intellectus verus/falsus to the dictum propositionis The Semantics of Peter Abelard and his Circle, Vivarium, 34 (1), 1996, 15-40 ;
      • KING (P.), JACOBI (Kl.), STRUB (Ch.), éd., Glossae super Peri hermeneias II, (Corpus Christianorum Continuatio Medievalis, 206A) Turnhout, 2017 ;
      • LEHMANN (P.), Autobiographies of the Middle Ages, Transactions of the Royal Historical Society, 5e s., 3, 1953, 41-52 ;
      • LEJEUNE (F.), Pierre Abélard et Jean de Salisbury Metalogicon II, 10, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • LOBRICHON (G.), Abélard et Héloïse. Les jeux de l’amour et du savoir, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • LOBRICHON (G.), Le couple Pierre-Héloïse, dans POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022, 49-58 ;
      • LUSCOMBE (D.E.), Peter Abelard's Ethics, Oxford, 1971 (rééd. 2019) ;
      • LUSCOMBE (D.E.), Pierre Abélard et l’abbaye du Paraclet, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • LUSCOMBE (D.E.), Peter Abelard and Heloise Collected Studies, Londres, 2019 ;
      • LUZI (E.), Dialettica e teologia nel pensiero di Pietro Abelardo, Thèse Pontificia Universita Gregoriana de Rome, 2019 ;
      • MACHABEY (A.), Le planctus d’Abélard. Remarques sur le rythme musical au XIIe siècle, Romania, 82, 1961, 71-95 ;
      • McLAUGHLIN (M.), Abelard as autobiographer the motives and meaning of his Story of Calamities, Speculum, 42 (3), 1967, 463-488 ;
      • MARENBON (J.), The Philosophy of Peter Abelard, Cambridge, 1997 ;
      • MARENBON (J.) et ORLANDI (G.), éd. et trad., Peter Abelard, Collationes, (Oxford Medieval Texts), Oxford, 2001 (rééd. 2019).
      • MARENBON (J.), Abelard in Four Dimensions. A Twelfth Century Philosopher in His Context and Ours, Notre-Dame, 2013 ;
      • MARENBON (J.), Les relations chez Abélard, dans POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022, 105-120 ;
      • MARTELLO (C.), Le due vite di Pietro Abelardo appunto per una biografia intelletualle, I, (Machina Philosophorum, 55) Palerme, 2022 ;
      • MEWS (C.J.), The Development of the Theologia of Peter Abelard, D. Phil. Oxford, 1980, 341-352 ;
      • MEWS (C.J.), A neglected gloss on the Isagoge by Peter Abelard, Freiburger Zeitschrift für Theologie und philosophie, 31, 1984, 35-55.
      • MEWS (C.J.), Peter Abelard’s Theologia Christiana and Theologia’Scholarium’ re-examined, Recherhes de théologie ancienne et médiévale, 52, 1985, 73-134 ;
      • MEWS (C.J.), On dating the writings of Peter Abelard, Archives d'histoire doctrinale et littéraire du Moyen Âge, 52, 1985, 73-134 ;
      • MEWS (C.J.), Peter Abelard, dans GEARY (P.J.), éd., Authors of the Middle Ages 2.5, Brookfield, 1995 ;
      • MEWS (C.J.), Les lettres d’amour perdues d’Héloïse et la théologie de Pierre Abélard, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • MONFRIN (J.), Le problème de l'authenticité de la correspondance d'Abélard et d'Héloïse, dans Pierre Abélard, Pierre le Vénérable les courants philosophiques, littéraires et artistiques en Occident au milieu du XIIe siècle, Abbaye de Cluny, 2 au 9 juillet 1972, (Colloques internationaux du Centre national de la recherche scientifique, 546) Paris, 1975, 409-424 ;
      • MONTOUX (A.), Abélard et Cluny la demeure de Pierre, dans POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022, 33-48 ;
      • MOODY (H.F.), The Debate of the Rose The "Querelle des Femmes" as Court Poetry, Ph. D. diss., Univ. of California, Berkeley, 1981, 214 ;
      • NEWMAN (B.), Authority, authenticity, and the repression of Heloise, Journal of Medieval and Renaissance Studies, 22 (2), 1992, 121-157 ;
      • NORMORE (C.), Abelard's stoicism and its consequences, dans STRANGE (S.K.) et ZUPKO (J.), éd., Stoicism Traditions and Transformationsé, Cambridge, 2004, 132-147 ;
      • NOUVET (Cl.), Abélard ou l’hyperbole parricide, in JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • OBERSON (R.), Abélard, mon frère. Essai d'interprétation, Lausanne, 2001 ;
      • OBERSON (R.), Héloïse et Abélard à singulière esclave, maître spécial, Paris, 2010
      • OTTEN (W.), Fortune or failure the problem of grace, free will, and providence in Peter Abelard, Augustiniana, 52, 2002, 361-364 ;
      • OUDIN (F.), Héloïse et Abélard. Amants, époux, religieux, dans Maris et femmes, Questes, 20, 2011, 38-53 ;
      • PIRON (S.), Héloïse et Abélard. L’éthique amoureuse des Epistolae duorum amantium, dans DAKHLIA (J.), FARGE (A.), KLAPISCH-ZUBER (Ch.) et STELLA (A.), Histoires de l’amour. Fragilités et interdits, du Kâmasûtra à nos jours, Paris, 2011, 71-94 ;
      • PAGANI (I.), Epistolario o dialogo spirituale? Postille ad un'interpretazione della corrispondenza di Abelardo ed Eloisa, Studi medievali, 3e s., 27 (1), 1986, 241-318 ;
      • PARISOLI (L.), Deux approches à la normativité juridique dans les parcours de l’Occident chrétien, Pierre Abélard et Duns Scot, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • PERKAMS (M.), Intention et charité. Essai d’une vue d’ensemble sur l’éthique d’Abélard, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • PERKAMS (M.), Pierre Abélard et l’invention de la philosophie moderne occidentale, dans POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022, 83-124 ;
      • PETERSEN (N.H.), Les planctus d’Abélard et la tradition des drames liturgiques, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022 ;
      • POIREL (D.), Pierre Abélard théologien, dans POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022, 139-152 ;
      • POLE (R.L.), Illustrations of the History of Medieval Thought and Learning, Londres-New York, 2e éd., 1920 ;
      • PRANGER (M.B.), Elective affinities love, hatred, playfulness, and the self in Bernard and Abelard, dans GERSH (St.) et ROEST (B.), éd., Medieval and Renaissance Humanism Rhetoric, Representation, and Reform, Leyde, 2003, 55-72 ;
      • RUYS (J.F.), ‘La douceur d’une vie paternelle’ la représentation de la famille dans les œuvres poétiques d’Abélard, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • RUYS (J.F.), The Repentant Abelard Family, Gender, and Ethics in Peter Abelard’s Carmen ad Astrolabium and Planctus, New York, 2014 ;
      • SILVESTRE (H.), A propos d’une édition récente de l’Hymnarius Paracletensis d’Abélard, Scriptorium, 32, 1978, 91-100 ;
      • SILVESTRE (H.), L'idylle d'Abélard et d'Éloïse la part du roman, dans Bulletin de la Classe des lettres et des sciences morales et politiques de l'Académie royale de Belgique, 5e s., 71, 1985, 157-200 ;
      • SOUTHERN (R.W.), The letters of Abelard and Heloise, dans ID., Medieval Humanism, Oxford, 1970, 86-104 ;
      • STEWART (M.) et WULSTAN (D.), éd., The Poetic and Musical Legacy of Heloise and Abelard An Anthology of Essays by Various Authors, (Musicological Studies -Wissenschaftliche Abhandlungen, 78), Westhumble-Ottawa, 2003 ;
      • STOCK (B.), Listening for the Text On the Uses of the Past, Baltimore-Londres, 1990 ;
      • SWEENEY (E.), Logic, Theology, and Poetry in Boethius, Abelard, and Alan of Lille, New York, 2006 ;
      • SZÖVERFFY (J.), Peter Abelard’s Hymnus Paraclitensis. An annotated Edition with Introduction, Albany, 2 vol., 1975-1977 ;
      • THOM (P.), La logique abélardienne des modales de rebus, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • VALETTE (J.R.), Abélard, Héloïse et les langages de l’amour courtois, dans POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022, 197-214 ;
      • VAN DEN EYNDE (D.), Les écrits perdus d’Abélard, Antonianum, 37, 1962, 467-480 ;
      • VASCONCELLOS (L.), L’Écriture comme lieu de réalisation de l’Amour La Correspondance de Pierre Abélard et d’Héloïse, in JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • VECCHI (G.), éd., Petro Abelardo. I ‘Planctus’. Introduzione, Testo critico, Trnascrizione musicali, Modène, 1951.
      • VERBAAL (W.), Sens une victoire d’écrivain. Les deux visages du procès d’Abélard, in JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • VERGER (J.), De l’école d’Abélard aux premières universités, in JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • VERGER (J.), Pierre Abélard et le mouvement scolaire de son temps, dans POIREL (D.), éd., Pierre Abélard génie multiforme actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018, Turnhout, 2022, 13-32 ;
      • VERMIGLI (F.), Soteriologie e cristologie a confronto Pietro Abelardo e Guglielmo di Saint-Thierry, Thèse Pontificia Universita Gregoriana de Rome, 2017 ;
      • WADDELL (C.), The Old French Paraclete Ordinary and the Paraclete Breviary, (Cistercian Liturgy Series, 4), Gethsemani Abbey, 1983-1985, 3 volumes.
      • WALD (E.), ‘Dubitare de singulis’ l’exégèse biblique de Pierre Abélard, Thèse Strasbourg, 2020 ;
      • WEINRICH (L.), Peter Abaelard as Musician, I, Musical Quarterly, 55, 1969, 295-312 ;
      • WEINRICH (L.), Peter Abaelard as Musician, II, Musical Quarterly, 55 (4), 1969, 464-486-312 ;
      • WILSON (K.) et McLEOD (G.), Textual strategies in the Heloise/Abelard correspondence, dans WHEELER (B.), éd., Listening to Heloise The Voice of a 12th-Century Woman, New York, 2000, 121-142 ;
      • WOLFF (É.), Abélard et l’autobiographie, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • WOUTERS (A.), Une larme pour Abner une lamentation de l’Ancien Testament remaniée par Pierre Abélard, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., Pierre Abélard Colloque international de Nantes, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
      • ZIOLKOWSKI (J.), Lost and not yet found Heloise, Abelard, and the Epistolae duorum amantium, Journal of Medieval Latin, 14, 2004, 171-202.
    • Autres bases prosopographiques:
      • Oxford Bibliographies Constant J. MEWS, 2016 ;
      • MIRABILE Alessia SCUOR
      • ARLIMA Laurent BRUN https//arlima.net/no/1848 ;
      • STUDIUM http//lamop-vs3.univ-paris1.fr/studium/ Rédaction Jean-Philippe Genet, dernière mise à jour 27/08/2024.
  • <1a> 57982
  • <1b> PETRUS Abelardi
  • <1c> $Petrus ABAELARDI$
  • <1d> Maître, puis moine bénédictin
  • <1e> %1079-1142%
  • <1e> /Il est né au *Pallet, près de *Saint-Nazaire et mort au prieuré de £Châlons (Saint-Marcel) en %1142% (21 avril).
  • <1f> %1095-1142%
  • <1g> %1119%
  • <1k> Maître
  • <2a> *Bretagne (*Le=Pallet) ;
  • <2b> Diocèse de £Nantes ?
  • <3a> Noble.
  • <3b> Son père est chevalier ;
  • <3b> Sa femme est $HÉLOÏSE$ ;
  • <3b> Son fils est $ASTROLABE$.
  • <3l> Son maître est $ROSCELIN de Compiègne$ à *Loches et à *Tours en %1095-1100% ;
  • <3l> Son maître est $Guillaume de CHAMPEAUX$ à *Paris vers %1100-1102% ;
  • <3l> Son maître est $ANSELME de Laon$ auprès duquel il va étudier la théologie à *Laon à partir de %1113% ;
  • <3l> /Mais $ANSELME de Laon$ le fait expulser de son école quand il prend l’initiative d’y donner des leçons.
  • <5b> *Chartres %1090% ;
  • <5b> *Loches ;
  • <5b> *Tours ;
  • <5b> *Laon ;
  • <5b> *Paris.
  • <6b> O.S.B. : moine (bénédictin) de £Saint-Denis %1117-1121% ;
  • <6b> Moine à l’oratoire qu’il a établi à *Quincey, qu’il appelle *Le=Paraclet en %1122-1127% : il le transmet à $HÉLOÏSE$ quand il est élu abbé de £Saint-Gildas-de-Ruys ;
  • <6b> O.S.B. : moine (bénédictin) de £Saint-Denis %1140-1142%.
  • <6f> Abbé de £Saint-Gildas-de-Ruys (diocèse de £Vannes) %1127-1132% ;
  • <7a> Écolâtre de £Melun %1102-1104% : il y reviendra brièvement en %1109-1112%.
  • <7a> Écolâtre de £Corbeil %1104-1105% ;
  • <7a> /La maladie l’oblige à rentrer à £Le=Pallet ; il ne reviendra à *Paris qu’en %1108% ;
  • <7b> *Paris (École de £Notre-Dame : il est chargé d’enseigner la dialectique en %1108%) ;
  • <7b> *Paris (École de £Sainte-Geneviève en ?%1109-1113%) ;
  • <7b> /Attaqué par $Guillaume de CHAMPEAUX$ et ses disciples, il doit se replier à *Melun : mais le retrait de $Guillaume de CHAMPEAUX$ au monastère de £Saint-Victor lui permet de revenir à *Paris où il est admis par l’abbé de £Sainte-Geneviève à enseigner sur la montagne £Sainte-Geneviève en %1109% : il est en effet protégé par $Étienne de GARLANDE$, conseiller de $LOUIS VI, roi de £France, mais les attaques de ses adversaires l’obligent à se retirer à nouveau à £Le=Pallet, à moins qu’il se soit surtout agi pour lui de régler ses affaires de famille : sa mère étant morte et son père s’étant retiré dans un monastère, il lui fallait authentifier son renoncement à son héritage en faveur de son frère ;
  • <7b> *Paris (École de £Notre-Dame : maître principal de l’école en %1114-1116% : interrompu par son mariage avec $HÉLOÏSE$) ;
  • <7b> *Quincey (*Paraclet) : il y enseigne en %1122-1127% ;
  • <7b> *Paris (École de £Sainte-Geneviève en %1132-1133%) ;
  • <7b> *Paris (École sur le Mont £Sainte-Geneviève en %1133-1137%) ;
  • <7b> *Paris (École à *Saint-Hilaire en %1137%) ;
  • <19> Œuvre écrite en latin :
  • <20> Auteur actif dans le champ religieux :
  • <20a1> &Expositio in Hexameron&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 247 (n° 286).
  • <<c>> MS. Aachen, Diozës. A. 1 ;
  • <<c>> MS. Aarau, KantonsB nova 47 ;
  • <<c>> MS. Avranches, BM 135 ;
  • <<c>> MS. København, KB E donat. Var. 138 4° ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 17251 ;
  • <<c>> MS. Città=del=Vaticano, BAV Vat. lat. 4214.
  • <<cc>> Inc. : ‘Tria sunt in veteri testamento loca …’, prologue ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Immensa igitur habissum …’, texte.
  • <<i>> In MARTENE (E.) et DURAND (U.), &Thesaurus novus anecdotorum&, V, Paris, 1717, 1361-1416 ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera I&, Paris, 1849, 625-679 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 732-784 ;
  • <<i>> In BUYTAERT (E.M.), Abelard’s Expositio in Hexaemeron, &Antonianum&, 43, 1968, 174-181 ;
  • <<i>> In ROMIG (M.F.), &A Critical Edition of Peter Abelard’s Expositio in Hexameron&, Ph.D. Diss. Univ. South Califoenia, Los Angeles, 1981.
  • <20a2> &Expositio in Librum Hiezechielis&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /Œuvre perdue.
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 318 (n° 257).
  • <<c>> MS. ?
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <20a3> &Expositio in Epistolam Pauli ad Romanos&
  • <<v>> &Commentaria in Epistolam Pauli ad Romanos&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /Le manuscrit du £Mont-Saint-Michel est perdu, mais il a été utilisé pour l’édition d’$André DUCHESNE$ ;
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 242 (n° 271).
  • <<c>> MS. Angers, BM 68 (60), du XIIe siècle, à l’abbaye (O.S.B.) d’£Angers (Saints-Serge-et-Bacchus) ;
  • <<c>> MS. Oxford, Balliol College 296, du XIVe siècle ;
  • <<c>> MS. Sankt-Gallen, StiftsB 1716, extraits du prologue ;
  • <<c>> MS. Città=del=Vaticano, BAV Reg. lat. 242, du XIIe siècle, à la Chatreuse de £Mont-Dieu.
  • <<cc>> Inc. : ‘Omnia scriptura divina more orationis rhetoricae aut docere intendit aut movere …’, prologue ;
  • <<cc>> Inc. : ‘More scribentium epistolas, salutationem praemittit …’.
  • <<cc>> Inc. : ‘Omnia scriptura divina more orationis rhetoricae aut docere intendit aut movere …’, prologue ;
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (in DUCHESNE, &Petri Abelardi … Opera&, 491-725) ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 783-978 ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera, II&, Paris, 1859, 152-356 ;
  • <<i>> In BUYTAERT (E.M.), éd., &Petri Abelardi Opera Theologica I&, (Corpus Christianorum. Continuatio mediaevalis, 11) Turnhout, 1969, 1-340.
  • <20a4> &Expositio orationis dominicae « Multorum legimus orationes »&
  • <<v>> &Sermo XIV in diebus Rogationum&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /L’œuvre est souvent attribuée à $Bernard de CLAIRVAUX$ ;
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 248 (n° 287).
  • <<c>> MS. Graz, UB 972 (35/22 Quarto) ;
  • <<c>> MS. Münster, UB Paulina 81, disparu ;
  • <<c>> MS. Seitenstetten, StiftsB 257 ;
  • <<c>> MS. Warszawa, BN BOZ 68 ;
  • <<c>> MS. Wien, ÖNB 777 ;
  • <<c>> MS. Wien, ÖNB 4913.
  • <<cc>> Inc. : ‘Multorum legimus orationes, sicut Moysi vel aliorum …’, prologue ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Pater noster qui es in celis …’, texte.
  • <<i>> In BURNETT (C.S.F.), The Expositio Orationis Dominicae ‘Multorum legimus orationes’ : Abelard’s exposition on the Lord’s Prayer, &Revue bénédictine&, 95, 1985, 60-72.
  • <20a5> &Expositio Symboli apostolorum&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /L’œuvre est souvent attribuée à $Bernard de CLAIRVAUX$ : elle n’est pas de lui, mais l’attribution à $Pierre ABÉLARD$ reste incertaine ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 248 (n° 288).
  • <<c>> MS. Münster, UB Paulina 81, disparu ;
  • <<c>> MS. Seitenstetten, StiftsB 257 ;
  • <<c>> MS. Wien, ÖNB 777 ;
  • <<c>> MS. Wien, ÖNB 4913.
  • <<cc>> Inc. : ‘Institutum, fratres, a patribus sanctis habemus …’, prologue ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Apostolicae doctrinae sententia tam fidem nobis quam fidei confessionem commendans ait …’, texte.
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (in DUCHESNE, &Petri Abelardi … Opera&, 368-381) ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera, I&, Paris, 1849, 603-615 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 617-630.
  • <20a6> &Expositio Symboli Sancti Athanasii&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /L’œuvre est souvent attribuée à $Bernard de CLAIRVAUX$ : elle n’est pas de lui, mais l’attribution à $Pierre ABÉLARD$ reste incertaine ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 248-249 (n° 289).
  • <<c>> MS. Münster, UB Paulina 81, disparu ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 561 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 3088 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 14511 ;
  • <<c>> MS. Seitenstetten, StiftsB 257 ;
  • <<c>> MS. Wien, ÖNB 777 ;
  • <<c>> MS. Wien, ÖNB 4913.
  • <<cc>> Inc. : ‘Quicumque vult salvus esse. Voluntate quippe propria, non coactione salvamur aliena …’.
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (in DUCHESNE, &Petri Abelardi … Opera&, 381-384 ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera, I&, Paris, 1849, 615-617 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 630-632 ;
  • <<i>> In HÄRING (N.M.), Commentaries on the Pseudo-Athanasian Creed, &Medieval Studies&, 34, 1972, 238.
  • <20a7> &Confessio fidei « Universis »&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 243 (n° 273).
  • <<c>> MS. Berlin, SBB Phillipps 1732 (Rose 181) ;
  • <<c>> MS. Cambrai, BM 27 (30) ;
  • <<c>> MS. Dublin, Trinity College 780 ;
  • <<c>> MS. London, BL Cotton Otho C XIV ;
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Libr. Add. C 271 ;
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Libr. Canon. Pat. Lat.171 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 1896 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2545 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2923 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 13057 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 14193 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 14511, incomplet ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF n.a. lat. 1873.
  • <<c>> MS. Wien, ÖNB 998.
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (in $François d’AMBOISE$, &Petri Abaelardi … Opera& ;
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (In DUCHESNE, &Petri Abaelardi ... Opera&, 330-333) ;
  • <<d>> Ed. *Paris %1665% (in DU BOULAY: II, 196-198) ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera II&, Paris, 1859, 719-723 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 630-632 ;
  • <<k4a1>> &[Traduction française]&
  • <<<b>>> ?
  • <<<c>>> MS. Paris, BnF français 920, f. 63, copié par $Gontier COL$ au début du XVe siècle ;
  • <<<cc>>> Inc. : ‘
  • <<<i>>> In BEGGIATO (F.), &Le lettere di Abelardo ed Eloisa nella traduzione di Jean de Meun&, Modène, 1977, 2 vol. ;
  • <20a8> &[Epistola ad beati Martini Turonensis ecclesiam]&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /Lettre à l’église de £Tours (Saint-Martin), connue par le réponse, &Epistola ad Abelardum& que lui fit $ROSCELIN$ ;
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 257 (n° 315).
  • <<c>> MS. München, BSB Clm 4643 (réponse de $ROSCELIN$) ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Si Christianae religionis dulcedinem …’.
  • <<i>> In SCHMELER (J.A.), &Abhandlungen der philosophisch-philologischen Klasse der königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften&, V (3), Münich, 1849, 187 sq. ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera, II&, Paris, 1859, 792-803 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 357-372 ;
  • <<i>> In REINERS (J.), &Der Nominalismus in der Frühscholastik&, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 8) Münster, 1910, 63-80.
  • <20a9> &Sententiae Petri Abaelardi&
  • <<v>> &Sententiae Hermanni&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /La dernière rédaction est probablement l’oeuvre de $HERMANNUS$, disciple de $Pierre ABÉLARD$ ; la première est peut-être celle de $Pierre ABÉLARD$, ou plus proche d’elle ?
  • <r> MIRABILE.
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 261 (n° 334).
  • <<c>> MS. Carpentras, BM 110 (L 126) ;
  • <<c>> MS. München, BSB Clm 14160 ;
  • <<c>> MS. München, BSB Clm 16085 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 18108 ;
  • <<c>> MS. Pavia, BU Aldini 49 ;
  • <<c>> MS. Princeton, UL Garrett 169, autrefois à l’abbaye (O.S.B.) d’£Admont ;
  • <<c>> MS. Sankt-Gallen, StiftsB 69.
  • <<cc>> Inc. : ‘Tria sunt, ut arbitror, in quibus humane salutis summa consistit …’.
  • <<i>> In RHEINWALD (F.H.), Epitome Theologiae Christianae&, dans &Anecdota ad historiam ecclesiasticam pertinentia&, Berlin, II, 1835 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, Paris, 1855, 1695-1758 ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera, II&, Paris, 1859, 567-692 (extraits) ;
  • <<i>> In BUZZETTI (S.), éd., &Sententie magistri Petri Abelardi (Sententie Hermanni)&, (Pbubblicazioni della Faccoltà di Lettere e Filosofia dell’Università di Milano&, 101) Florence, 1983 ;
  • <<i>> In LUSCOMBE (D.), éd., &Sententiae magistri Petri Abaelardi&, (Corpus Christianorum Continuatio Medievalis, 14) Turnhout, 2006.
  • <20a10> &Sententiae secundum magistrum Petrum&
  • <<b>> ?
  • <<b>> Fragments.
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 251 (n° 301).
  • <<c>> MS. Orléans, BM 266 (261).
  • <<cc>> Inc. : ‘Nitetur fortassis aliquis hanc argumentationem probare …’.
  • <<i>> In MINIO-PALUELLO (L.), &Twelfth Century Logic II : Abaelardiana inedita&, Rome, 1958, 111-121.
  • <20a11> &Theologia christiana&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 254-255 (n° 308).
  • <<c>> MS. Durham, Cath. Libr. A IV 15 III ;
  • <<c>> MS. Montecassino, B. Abbazia 174 ;
  • <<c>> MS. Tours, BM 85 ;
  • <<c>> MS. Città=del=Vaticano, BAV Reg. lat. 159.
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <<i>> In MARTENE (E.) et DURAND (U.), &Thesaurus novus anecdotorum&, V, Paris, 1717, 1155-1360 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.P.), &Patrologia latina&, 178, 1123-1332 ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Opera Petri Abelardi, II&, Paris, 1859, 357-566 et 804-809 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.P.), &Patrologia latina&, Paris, 1855, 178, 1123-1332 ;
  • <<i>> In BUYTAERT (E.M.), éd., &Petri Abelardi Opera Theologica II&, (Corpus Christianorum. Continuatio mediaevalis, 12) Turnhout, 1969, 71-372 ;
  • <20a12> &Introductio ad Theologiam&
  • <<v>> &Theologia ‘Scholarium’&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 255 (n° 309).
  • <<c>> MS. Berlin, BSB Magdeburg 34 ;
  • <<c>> MS. Douai, BM 357 ;
  • <<c>> MS. Fulda, B. Sem. 1 (Fritzlarcodex) ;
  • <<c>> MS. Heiligenkreuz, StiftsB 153 ;
  • <<c>> MS. Koblenz, Kapuziner A., s.c., f. 103-161, du XVe siècle ;
  • <<c>> MS. London, BL Royal 8 A 1 ;
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Libr. Wood Donat 2 ;
  • <<c>> MS. Oxford, Balliol College 296 ;
  • <<c>> MS. Paris, B. Arsenal 265 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2816, extraits ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 14793 ;
  • <<c>> MS. Tours, BM 85 ;
  • <<c>> MS. Zürich, ZentralB C 61.
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (In DUCHESNE, &Petri Abaelardi ... Opera&, 973-1136) ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Opera Petri Abelardi, II&, Paris, 1859, 1-149 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.P.), &Patrologia latina&, Paris, 1855, 178, 979-1114 ;
  • <<i>> In BUYTAERT (E.M.), éd., &Petri Abelardi Opera Theologica II&, (Corpus Christianorum. Continuatio mediaevalis, 12) Turnhout, 1969, 401-451 ;
  • <20a13> &Theologia ‘summi boni’&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 256 (n° 310).
  • <<c>> MS. Berlin, SBB theol. lat. 8° 95 ;
  • <<c>> MS. Erlangen, UB 182 (Irm. 229) ;
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Libr. Lyell 49, autrefois à l’abbaye (O.S.B) d’£Admont.
  • <<cc>> Inc. : ‘Summi boni perfectionem, quod Deus est, ipsa Dei sapientia …’.
  • <<i>> In STÖLZLE (R.), &Abaelards 1121 zu Soissons verurtheilter ‘Tractatus de Unitate et Trinitate divina’&, Freiburg-im-Breisgau, 1891 ;
  • <<i>> In OSTLENDER (H.), &Peter Abelards Theologia Summi Boni&, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 35 (2-3)) Münster, 1939.
  • <20a14> &Collationes&
  • <<v>> &Dialogus inter philosophum, Iudaeum et Christianum&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 242 (n° 270).
  • <<c>> MS. Cambridge, Trinity College O 5 14 (1295) ;
  • <<c>> MS. London, BL Lansdowne 209 ;
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Libr. Wood donat. 9, extraits ;
  • <<c>> MS. Oxford, Balliol College 296 ;
  • <<c>> MS. Oxford, Corpus Christi College 312 ;
  • <<c>> MS. Oxford, Queen’s College 284 ;
  • <<c>> MS. Wien, ÖNB 819.
  • <<cc>> Inc. : ‘Aspiciebam in visu noctis et ecce viri tres diverso tramite venientes …’.
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 1609-1682 ;
  • <<i>> In THOMAS (R.), &Petrus Abelardus, Dialogus inter Philosophum, Judaeum et Christianum&, Stuttgart-Bad Cannstatt, 1970 ;
  • <<i>> In MARENBON (J.) et ORLANDI (G.), éd. et trad., &Peter Abelard, Collationes&, (Oxford Medieval Texts), Oxford, 2001 (rééd. 2019).
  • <20a15> &Sermones&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /35 sermons ;
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 242 (n° 270).
  • <<c>> MS. Colmar, BM 128, sermons 2, 4, 32, 35 ;
  • <<c>> MS. Einsiedeln StiftsB 300 (Msc. 439 ; Fol. 11), sermons 2, 4, 25, 32, 34 ;
  • <<c>> MS. Münster, UB Paulin. 81, détruit ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2816, extraits ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 14511, sermon 14 ;
  • <<c>> MS. Seitenstetten, StiftsB 257, sermon 14 ;
  • <<c>> MS. Wien, ÖNB 777, sermon 14 ;
  • <<c>> MS. Wien, ÖNB 4913, sermon 14.
  • <<cc>> Inc. : ‘Libello quodam hymnorum vel sequentiarum a me nuper precibus tuis consummato …’, épître de préface ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In annuntiatione beatae virginis Mariae : Exordium nostrae redemptionis …’, sermon 1 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In natali Domini : Laetantur caeli, et exsultet terra …’, sermon 2 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In circumcisione Domini : Circumcisionis Dominicae seu baptismi …’, sermon 3 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In Epiphania Domini : Epiphanie praesens solemnitas …’, sermon 4 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In purificatione sanctae Mariae : cum essemus parvuli …’, sermon 5 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In Septuaginta : Ecclesiastes ad huius vitae …’, sermon 6 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In ramis Palmarum : Hodierna solemnitas et tanquam …’, sermon 7 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In eadem die : Erat autem spelunca et lapis superpositus …’, sermon 8 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In eadem die : Ferculum fecit sibi rex Salomon …’, sermon 9 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In eadem die : Egredimini, fliae Sion, et videte …’, sermon 10 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘De rebus gestis in diebus passionis : Quo magos nostrae redemptionis …’, sermon 11 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘De cruce : Quanta devotione Dominicae crucis …’, sermon 12 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In die Paschae : Quantum ad devotionem vel honorem …’, sermon 13 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Expositio Dominicae orationis, in diebus rogationum que Litaniae dicuntur : Praesentes rogationum, id est …’, sermon 14 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In die ascensionis : Ascensionis Dominicae festiva …’, sermon 15 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In octava ascensionis : A minimis Dominus inchoans …’, sermon 16 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In sexta feria post octavas nativitatis Domini : Tres solemnitates …’, sermon 17 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In die Pentecostes : Duae sunt solemnitates Dominicae tam auctoritate …’, sermon 18 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In feria secunda Pentecostes : Maximam apud nos festivitatem …’, sermon 19 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In feria tertia Pentecostes : Hesternum sermonem …’, sermon 20 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In feria quarta Pentecostes : Quid etiam Amos propheta …’, sermon 21 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In feria quinta Pentecostes : Tam ipsum diem Paschae…’, sermon 22 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘De Sancto Petro : Beati Petri apostolorum principis …’, sermon 23 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In conversione Sancti Pauli : Praecipui gentium doctorum conversio …’, sermon 24 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘De Sancto Johanne Evangelista : Qui sermones in sanctorum …’, sermon 25 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In assumptione beatae Mariae : Sicut ex dictis ecclesiasticorum …’, sermon 26 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In die sancti Marcellini Pape et Martyris, ad monachos Rothomagenses reliquias habentes. Superna pietas, fratres …’, sermon 27 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In dedicatione Ecclesiae : Dedicationis solmenitas …’, sermon 28 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘De Sancta Suzanna, ad hortationem virginum : Audistis, charissimae …’, sermon 29 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘De Eleemosyna, pro sanctimonialibus de Paraclito : Inter universas … …’, sermon 30 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In natali sancti Stephani, vel ceterum diaconorum, qui ab… : En lectulum Salomonis exaginta fortes …’, sermon 31 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘De laude sancti Stephani, protomartyris et caelesti signiferi : Ancillis Christi servus …’, sermon 32 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘De Sancto Johanne Baptista : Dominus ab beatum Job …’, sermon 33 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘In natali innocentium : Si ad corporalem aspiciamus pacem …’, sermon 34 ;
  • <<cc>> Inc. : ‘(Contra falsos prophetas) : Adtendite a falsis prophetis …’, sermon 35.
  • <<d>> Ed. *Paris %1577%, préface (in P. MASSON, &Annalium libri quatuor&, III, 260) ;
  • <<d>> Ed. *Paris %1616%, sermons 1-31 et 33 (in DUCHESNE, 729-971) ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera, I&, Paris, 1849, 349-596 (1-34) ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 379-610 ;
  • <<i>> In ENGELS (L.J.à, &Adtendite a falsis prophetis& (Ms. Colmar 128, ff. 152v/153v). Un texte de Pierre Abélard contre les Cisterciens retrouvé ?, &Corona gratiarum. Miscellanea patristica, historica et liturgica&, Bruges, 1975, II, 195-228 (Sermon 35) ;
  • <<i>> In GRANATA (A.), La dottrina dell'elemosina del sermone &Pro sanctimonialibus de Paraclito& di Abelardo, &Ævum&, 47, 1975, 32-59 (Sermon 30) ;
  • <<i>> In DE SANTIS (P.), &I sermoni di Abelardo per le monache del Paracleto&, Leuven, 2002 ;
  • <<i>> In ENGELS (L.J.) et VANDE VEIRE (Ch.), &Petri Abaelardi Sermones&, (Corpus Christianorum. Continuatio mediaevalis, 286), Turnhout, 2020.
  • <20a16> &Apologia contra Bernardum&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 240-241 (n° 268).
  • <<c>> MS. Berlin, SBB Phillipps 1690, extraits ;
  • <<c>> MS. Budapest, Orsz. Széch. Kön. 16, extraits ;
  • <<c>> MS. München, SBB Clm 28363, début seulement
  • <<cc>> Inc. : ‘‘Ne’, iuxta Boethianum illud, prooemiis nihil affernetibus tempus teratur …’.‘
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera II&, Paris, 1859, 730-732 ;
  • <<i>> In RUF (P.) et GRABMANN (M.) ? Ein neuaufgefundenes Bruchstück der ‘Apologia’ Abelards, &Sitzungsberichte der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, phil.-hist. Abteilung&, 5, 1930, 10-18 ;
  • <<i>> In BUYTAERT (E.M.), &Petri Abelardi Opera Theologica I&, (Corpus Christianorum Continuatio Medievalis, XI) Turnhout, 1969, 359-368.
  • <<m>> Polémique contre $Bernard de CLAIRVAUX$.
  • <20a17> &Carmen ad Astrolabium&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 241 (n° 269).
  • <<c>> MS. Basel, UB A XI 67 ;
  • <<c>> MS. Basel, UB D IV 4 ;
  • <<c>> MS. Berlin, BSB lat. 4° 915, perdu ;
  • <<c>> MS. Berlin, BSB lat. 8° 172 ;
  • <<c>> MS. Bloomington, Indina U. Lilly Libr. Poole 99 ;
  • <<c>> MS. Dublin, Trinity College 97 (B 3 5) ;
  • <<c>> MS. Leipzig, UB 212 ;
  • <<c>> MS. London, BL Arundel 244, extraits ;
  • <<c>> MS. London, BL Burney 216 ;
  • <<c>> MS. London, BL Cotton Vespasian B XIII ;
  • <<c>> MS. London, BL Cotton Vitellius C VIII ;
  • <<c>> MS. Madrid, BN 9210 ;
  • <<c>> MS. Orléans, BM 284, 2 vers ;
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Libr. James 28 ;
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Libr. Wood donat. 9 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 8207, 2 vers ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 11332 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 14747, 4 vers ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 14809 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. n.a. lat. 561 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. n.a. lat. 3061 ;
  • <<c>> MS. Reims, BM 521 (F 417) ;
  • <<c>> MS. Rouen, BM 553, 4 vers ;
  • <<c>> MS. Saint-Omer, BM 115 ;
  • <<c>> MS. Tours, BM 789 ;
  • <<c>> MS. Trier, StB 1898, 78 vers ;
  • <<c>> MS. Troyes, BM 215 ;
  • <<c>> MS. Città=del=Vaticano, BAV Ross. 933 ;
  • <<c>> MS. Wien, ÖNB 901 ;
  • <<c>> MS. Zürich, ZentralB C 58.
  • <<cc>> Inc. : ‘Astralabi fil, vite dulcendo paterne …’.
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Patri Abelardi Opera, II&, Paris, 1859, 132-139 ;
  • <<i>> In WRIGHT (Th.) et HALLIWELL (J.O.), &Reliquiae Antiquae&, I, Londres, 1839, 15-21 ;
  • <<i>> In DARESTE (R.), Vers d’Abélard à son fils Astralabe, &Bibliothèque de l’école des Chartes&, II, 1845, 406-421 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, Paris, 1855, 1759-1766.
  • <20a18> &Soliloquium&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 254 (n° 306).
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Libr. Add. C 271 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 1896 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2923.
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (In DUCHESNE, &Petri Abaelardi ... Opera&, 326-329) ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera&, Paris, 1859, 727-729 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 1876-1880 ;
  • <<i>> In BURNETT (C.S.F.), Peter Abelard, Soliloquium : A Critical Edition, &Studi Medievali&, 25, 1984, 857-894.
  • <20a19> &Epistolae Petri Abaelardi et Heloissae&
  • <<v>> &Epistola I seu Historia Calamitatum&
  • <<v>> &Epistola II-VIII&
  • <<v>> &Regulae Sanctimonialium&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 244-245 (n° 277).
  • <<c>> MS. Brugge, StB 398, paraphrase ;
  • <<c>> MS. Douai, BM 797, I-II ;
  • <<c>> MS. Notre-Dame, U. Hesburgh Libr. Lat. d 6 (30), extraits ;
  • <<c>> MS. Orléans, BM 78 (75) ;
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Libr. Add. C 271, I-IV ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF fr. 920 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 1896 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2544 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2545, I-VIII, &Regula& ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2816, extraits ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2923, I-VIII ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 13057, I-VII ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 13826, VIII, &Regula& ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF n.a.fr. 20001, VI incomplet, VIII ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF n.a. lat. 1873, I-VIII, &Regula& ;
  • <<c>> MS. Reims, BM 872 (J 751), I-VIII ;
  • <<c>> MS. Troyes, BM 802, I-VIII, &Regula&.
  • <<cc>> Inc. : ‘Sepe humanos affectus aut provocant aut mitigant …’, Ep. I ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Domino suo immo patri … Missam ad amicum pro consolatione …’, Ep. II ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Heloisae, dilectissimae sorori suae … Quod post nostram …’, Ep. III ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Unico suo post Christum … Miror, unice meus, quod praeter consuetudinem …’, Ep. IV ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Sponsae Christi servus eiusdem. In quatuor, memini, circa …’, Ep. V ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Duo specialiter, sua singulariter. Ne me forte in aliquo …’, Ep. VI ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Caritati tuae, carissima soror … Monachorum siquidem sive monialium ordo …’, Ep. VII ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Petitionis tuae parte … Restat quippe iuxta praedictae vestra …’, Ep. VIIII ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Tripertitum instructionis nostre tractatum …’, &Regula Sanctimonialium&.
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (In DUCHESNE, &Petri Abaelardi ... Opera&, 3-197) ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera I&, Paris, 1849, 1-213 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 114-344 ;
  • <<i>> In MUCKLE (J.T.), Abelard’s Letter of Consolation to a Friend (Histora Calamitatum), &Mediaeval Studies&, 12, 1950, 163-213 ;
  • <<i>> In MUCKLE (J.T.), The personal letters between Abelard and Heloise, &Mediaeval Studies&, 15, 1953, 47-94 ;
  • <<i>> In MUCKLE (J.T.), The letters of Heloise on religious life and Abelard’s first reply, &Mediaeval Studies&, 17, 1955, 240-281 ;
  • <<i>> In McLAUGHLIN (T.P.), Abelard’s Rule for Religious Women, &Mediaeval Studies&, 17, 1955, 240-281 ;
  • <<i>> In MONFRIN (J.), éd., &Abélard. Historia Calamitatum&, Paris, 1959 ;
  • <<k4a1>> & La vie et epistres Pierres Abaelart et Heloys sa fame&
  • <<<b>>> ?%1290%.
  • <<<b>>> /Il n’est pas certain que la traduction du MS. Paris BnF fr. 920 soit celle de $Jean de MEUN$ ; en tous cas, ni son copiste, $Gontier COL$, ni $Jean GERSON$, qui auraient pu l’utiliser à charge dans la controverse sur le &Roman de la Rose&, n’avaient eu vent de cette attribution ;
  • <r> VIELLIARD, 199-204.
  • <<<c>>> MS. Paris, BnF français 920, f. 63, copié par $Gontier COL$ au début du XVe siècle ;
  • <<<c>>> MS. Paris, BnF français 15226, du XVIIe siècle ;
  • <<<c>>> MS. Paris, BnF français 15234, du XVIIIe siècle.
  • <<<cc>>> Inc. : "Essamples atteignent ou appaissent souvent les talens des hommes plus que ne font parolles. Et pour ce, aprés aucun confort de parole dite entre nous en ta presence, ai ge proposé a escripre a toy …".
  • <<<i>>> In CHARRIER (Ch.), &Jean de Meun, Traduction de la première épître de Pierre Abélard (Historia Calamitatum)&, Paris, 1934 (Epist. I) ;
  • <<<i>>> In BROOK (L.C.), éd., &Jean de Meun’s Translation
  • <<<i>>> In SCHULTZ (E.), &La vie et les epistres Pierre Abaelard et Heloys sa fame: A Translation by Jean de Meun and an Old French Translation of Three Related Texts. A Critical Edition of MS. 923 (Bibliothèque Nationale)&, Ph. D. diss., Washington University, 1969 ;
  • <<<i>>> In BEGGIATO (F.), La prima lettera di Eloisa ad Abelardo nella traduzione di Jean de Meun, &Cultura neolatina&, 32, 1972, 211-229 ;
  • <<<i>>> In BEGGIATO (F.), &Le lettere di Abelardo ed Eloisa nella traduzione di Jean de Meun&, Modène, 1977, 2 vol. ;
  • <<<i>>> In ZINK (M.), La traduction française attribuée à Jean de Meun de la lettre de Pierre le Vénérable à Héloïse, dans &Pierre Abélard, Pierre le Vénérable: les courants philosophiques, littéraires et artistiques en Occident au milieu du XIIe siècle. Abbaye de Cluny, 2 au 9 juillet 1972&, (Colloques internationaux du Centre national de la recherche scientifique, 546) 1975, 29-37 ;
  • <<<i>>> In HICKS (É.), éd., &La vie et les epistres Pierres Abaelart et Heloys sa fame, traduction du XIIIe siècle attribuée à Jean de Meun avec une nouvelle édition des textes latins d'après le ms. Troyes Bibl. mun. 802&, (Nouvelle bibliothèque du Moyen Âge, 16), Genève-Paris, 1991.
  • <<<g>>> Traduction en français du texte latin des &Lettres& d'$ABÉLARD$ et $HÉLOÏSE$.
  • <<k6a1>> &[Traduction italienne]&
  • <<<b>>> ?
  • <<<c>>> MS. Wien, ÖNB ser. Nov. 1945.
  • <<<cc>>> Inc. : ‘
  • <<<g>>> Traduction du français ( ?) en italien.
  • <20a20> &Epistola IX (ad virgines Paraclitenses de studio litterarum)&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 245 (n° 278).
  • <<l>> Latin.
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2816, fragment ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 14511.
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (In DUCHESNE, &Petri Abaelardi ... Opera&, 252-263) ;
  • <<e>> Adressé aux moniales du £Paraclet.
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 325-336.
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera I&, Paris, 1849, 225-236 ;
  • <<i>> In SMETS (E.R.), &Peter Abelard. Letters IX-XIV&, Groningen, 1983, 219-237.
  • <20a21> &Epistola X (ad Bernardum Claravaellensem abbatem de oratione dominica)&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 245-246 (n° 279).
  • <<l>> Latin.
  • <<l>> Latin.
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2816, fragment ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 14511.
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (In DUCHESNE, &Petri Abaelardi ... Opera&, 244-251) ;
  • <<e>> Adressé à $Bernard de CLAIRVAUX$.
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 335-340 ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera I&, Paris, 1849, 618-625 ;
  • <<i>> In SMETS (E.R.), &Peter Abelard. Letters IX-XIV&, Groningen, 1983, 219-237.
  • <20a22> &Epistola XI (de Dionisio Areopagita)&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 245 (n° 280).
  • <<l>> Latin.
  • <<c>> MS. Paris, B. Arsenal 1030 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 356, f. 102r-103v ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2445A ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2447 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2873B ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF n.a. lat. 1509.
  • <<cc>> Inc. : ‘Adae, dilectissimo patri suo … Saepe unius error multos involvit …’.
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (In DUCHESNE, &Petri Abaelardi ... Opera&, 224-228) ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera I&, Paris, 1849, 681-686 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 341-344 ;
  • <<i>> In SMETS (E.R.), &Peter Abelard. Letters IX-XIV&, Groningen, 1983, 249-255.
  • <20a23> &Epistola XII (contra quemdam canonicum regularem, qui monasticum ordinem deprimebat et suum illi anteferebat)&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 246 (n° 281).
  • <<l>> Latin.
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2816, fragment ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Multorum relatione ad nostras delatum est aures …’.
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (In DUCHESNE, &Petri Abaelardi ... Opera&, 228-238) ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera I&, Paris, 1849, 686-695 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 344-352 ;
  • <<i>> In SMETS (E.R.), &Peter Abelard. Letters IX-XIV&, Groningen, 1983, 257-269.
  • <20a24> &Epistola XIII (Invectiva in quemdam ignarum dialectices, qui tamen eius studium reprehendebat et omnia ius dogmata putabat sophismata et deceptiones)&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 246 (n° 282).
  • <<l>> Latin.
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2816, fragment ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Mystica quaedam de vulpe fabula …’.
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (In DUCHESNE, &Petri Abaelardi ... Opera&, 238-242) ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera I&, Paris, 1849, 695-699 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 352-356 ;
  • <<i>> In SMETS (E.R.), &Peter Abelard. Letters IX-XIV&, Groningen, 1983, 271-277.
  • <20a25> &Epistola XIV (ad G. Parisiensem episcopum)&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 246-247 (n° 283).
  • <<l>> Latin.
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2923 ;
  • <<c>> MS. Città=del=Vaticano, BAV Vat. lat. 9867.
  • <<cc>> Inc. : ‘Dei gratia Parisiacae sedis episcopo …’.
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (In DUCHESNE, &Petri Abaelardi ... Opera&, 334-335) ;
  • <<d>> Ed. *Paris %1665% (in DU BOULAY: II, 492) ;
  • <<d>> Ed. *Paris %1671% (in LABBÉ et GOSSART, &Sacrosancta Concilia …&, X, 477-478) ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera II&, Paris, 1859, 150-151 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 355-358 ;
  • <<i>> In SMETS (E.R.), &Peter Abelard. Letters IX-XIV&, Groningen, 1983, 279-280.
  • <20a26> &Epistola Petri Abailardi contra Bernhardum abbatum&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 247 (n° 284).
  • <<l>> Latin.
  • <<c>> MS. Heidelberg, UB 71.
  • <<cc>> Inc. : ‘Dilectissimis sociis suis dilectissimus … Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris …’.
  • <<i>> In MUCKLE (J.T.), Abelard’s Letter of Consolation to a Friend, &Mediaeval Studies&, 12, 1956, 213 (extrait) ;
  • <<i>> In LECLERCQ (J.), Études sur Saint Bernard et le texte de ses écrits, &Analecta Sacri Ordinis Cisterciencis&, IX, Rome, 1953, 104-105 ;
  • <<i>> In KLIBANSKY (R.), Peter Abailard and Bernard of Clairvaux. A Letter by Abailard, &Mediaeval and Renaissance Studies&, 5, 1961, 1-27.
  • <20a27> &Ordinale Paraclitense&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /Réalisé par ou sous l’autorité d’$HÉLOÏSE$, reflète les vues de $Pierre ABÉLARD$ sur la liturgie ;
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 250 (n° 296).
  • <<c>> MS. Paris, BnF fr. 14410.
  • <<cc>> Inc. : ‘Ad tuarum …’.
  • <<i>> In WADDELL (C.), &The Old French Paraclete Ordinary and the Paraclete Breviary&, (Cistercian Liturgy Series, 4), Gethsemani Abbey, 1983, II.
  • <20a28> &Problemata Heloissae cum Petri Abaelardi solutiones&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /Questions d’$HÉLOÏSE$ avec les réponses de $Pierre ABÉLARD$;
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 250 (n° 296).
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2816, fragment ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 14511, 42 problèmes avec les solutions.
  • <<cc>> Inc. : ‘Beatus Hieronymus sanctae Marcellae …’, lettre introductive d’$HÉLOÏSE$ ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Quid est Dominus …’, problema 1.
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (In DUCHESNE, &Petri Abaelardi ... Opera&, 384-451) ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera I&, Paris, 1849, 237-295 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 677-730.
  • <20a29> &Confessio fidei ad Heloissam&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /L’œuvre est perdue, mais il subsiste un extrait du texte latin dans l’&Apologia& de $Bérenger de POITIERS$ (extrait aussi traduit en français) ; il existe une paraphrase latine ;
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 242-243 (n° 272).
  • <<c>> MS. ?
  • <<cc>> Inc. : ‘Soror mea Heloissa, quondam mihi in seculo cara …’.
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (in F. d’AMBOISE, éd., &Petri Abelardi …Opera&, Paris, 1616.
  • <<e>> Adressé à $HÉLOÏSE$.
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera I&, Paris, 1849, 680-681 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 375-378 ;
  • <<i>> In BURNETT (Ch.), &Confessio fidei ad Heloissam&: Abelard's last letter to Heloise? A discussion and critical edition of the latin and medieval french versions, &Mittellateinisches Jahrbuch&, 21, 1986, 147-155.
  • <<k1a1>> &(Paraphrase latine de la Confessio fidei ad Heloissam)&
  • <<<b>>> ?
  • <<<c>>> MS. Brugge, StB 398 ;
  • <<<c>>> MS. Notre-Dame, U. Libr. 30.
  • <<<cc>>> Inc. : ‘
  • <<k4a1>> &(Traduction française de la Confessio fidei ad Heloissam)&
  • <<<b>>> ?
  • <<<c>>> MS. Brugge, BnF fr. 920
  • <<<cc>>> Inc. : ‘
  • <21> Auteur actif dans le champ philosophique :
  • <21a1> &Dialectica&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 244 (n° 274).
  • <<l>> Latin.
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 14614.
  • <<cc>> Inc. : ‘ … unde non universaliter’, le début étant manquant.
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Ouvrages inédits d’Abélard&, Paris, 1836, 171-503 ;
  • <<i>> In DE RIJKK (M.), &Petrus Abelardus, Dialectica&, (Wijserige Teksten en Studies I) Assen, 2e éd., 1970.
  • <21a2> &Glossae super Topica&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 254 (n° 307).
  • <<l>> Latin.
  • <<c>> MS. Paris, B. Arsenal 910 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 7493.
  • <<cc>> Inc. : ‘Topicorum intentio est, sicut Boetius in sequentibus discturus est …’.
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Ouvrages inédits d’Abélard&, Paris, 1836, 603-610 ;
  • <<i>> In DAL PRA, &Pietro Abelardo. Scritti di Logica : Introductiones Dialecticae : Editio super Porphyrium, Glossae in Categorias, Editio super Aristotelem de Interpretatione, De Divisionibus …&, Florence, 2e éd., 1969, 205-330.
  • <21a3> &Introductiones parvulorum&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /&Glossae litterales: Editio super Porphyrium, Glossae in Categorias, Editio super Aristotelem De interpretatione, De divisionibus& ;
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 249-250 (n° 292).
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 13368.
  • <<cc>> Inc. : ‘Intentio Porphyrii est in hoc opere tractare de sex vocibus…’, gloses sur Porphyre ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Intentio Aristotelis est [in hoc opere tractare] de propositione …’, gloses sur le &De interpretatione& ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Intentio Boetii est in hoc opere agere de divisionibus …’, gloses sur le &De divisionibus& de $BOECES$.
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Ouvrages inédits d’Abélard&, Paris, 1836, 551-593 ;
  • <<i>> In DAL PRA, &Pietro Abelardo. Scritti di Logica : Introductiones Dialecticae : Editio super Porphyrium, Glossae in Categorias, Editio super Aristotelem de Interpretatione, De Divisionibus …&, Florence, 2e éd., 1969, 1-203.
  • <<m>> Commentaires sur $PORPHYRE$, $ARISTOTE$ et $BOECE$.
  • <21a4> &Logica ‘Nostrorum petitioni sociorum’&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 250 (n° 295).
  • <<c>> MS. Lunel, BM 6.
  • <<cc>> Inc. : ‘Nostrorum petitioni sociorum …’.
  • <<i>> In GEYER (B.), &Peter Abelards Philosophische Scriften II&, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 21 (1-3)) Münster, 1919-1927 ;
  • <21a5> &Logica ‘Ingredientibus’&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /&[Glossae super Porphyrii Isagoge; Aristotelis Categorias, De interpretatione]& : on y ajoute parfois &Boethii De differentiis topicis&, qu’il faut traiter à part ;
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 250 (n° 294).
  • <<c>> MS. Berlin, SBB lat. 2° 624 ;
  • <<c>> MS. Milano, B. Ambros. M 63 sup.
  • <<cc>> Inc. : ‘Ingredientibus nobis logicam pauca de proprietate eius praelibantes …’, gloses sur Porphyre ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Auctor iste cum tractandae logicae curam praecipue suscepisset …’, gloses sur les &Catégories& ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Monstrat titulus operis, quae sit materia auctoris …’, gloses sur le &De interpretatione& ;
  • <<i>> In GEYER (B.), &Peter Abelards Philosophische Scriften&, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 21 (1-3)) Münster, 1919-1927 ;
  • <<i>> In MINIO-PALUELLO (L.), &Twelfth Century Logic II : Abaelardiana inedita&, Rome, 1958, 3-108.
  • <<m>> Commentaires sur $PORPHYRE$ et $ARISTOTE$.
  • <21a6> &Sic et non&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 253-254 (n° 305).
  • <<c>> MS. Avranches, BM 12 ;
  • <<c>> MS. Brescia, BC A V 21 ;
  • <<c>> MS. Cambridge, UL Kk 3 24 ;
  • <<c>> MS. Cambridge, Copurs Christi College 165 ;
  • <<c>> MS. Douai, BM 357 ;
  • <<c>> MS. Einsiedeln, StiftsB 300 (Msc. 439 ; Fol. Nr 11) ;
  • <<c>> MS. Montecassino, B. Abbazia 174 ;
  • <<c>> MS. München, BSB Clm 18926 ;
  • <<c>> MS. Torino, BNU 749, qu. 117 ;
  • <<c>> MS. Tours, BM 85 ;
  • <<c>> MS. Zürich, CentralB Car. C 162 (325).
  • <<cc>> Inc. : ‘Cum in tanta verborum multitudine nonnulla etiam sanctorum …’, prologe ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Quod fides humanis rationibus non sit adstruenda et contra …’, question 1.
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Ouvrages inédits d’Abélard&, Paris, 1836, 1-163, extraits ;
  • <<i>> In HENKE (E.L.T.) et LINDENKOHL (G.S.), éd., &Petri Abaelardi Sic et Non&, Marburg, 1851 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 1329-1610 ;
  • <<i>> In BOYER (B.B.) et McKEON (R.), &Peter Abailard, Sic et Non : A Critical Edition&, Chicago, 1976-1977 ;
  • <<i>> In MINNIS (A.J.) et SCOTT (A.B.), éd. et trad., Peter Abelard, Prologue to &Sic et Non&, dans &Medieval Literary Theory and Criticism c. 1100-c. 1375: Commentary and Tradition&, Oxford, 1991, 87-100.
  • <21a7> &Tractatus de intellectibus&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 256 (n° 311).
  • <<c>> MS. Avranches, BM 232.
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Fragments philosophiques&, Paris, 3e éd., I, 1838, 733-755 ;
  • <<i>> In URBANI ULIVI (C.), &La psicologia di Abelardo e il Tractatus de Intellectibus&, Rome, 1976, 103-127.
  • <21a8> &Glossae super Porphyrium secundum vocales&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /Authenticité incertaine, mais revendiquée par $Constant J. MEWS$ ;
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 260 (n° 327) ;
  • <r> MEWS (C.J.), A neglected gloss on the Isagoge by Peter Abelard, &Freiburger Zeitschrift für Theologie und philosophie&, 31, 1984, 35-55.
  • <<c>> MS. Milano, B. Ambros. M 63 sup.
  • <<cc>> Inc. : ‘Quod antiquitus logicam dicebant …’ ;
  • <<i>> In GEYER (B.), &Peter Abelards Philosophische Scriften&, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 21 (4)) Münster, 1933 [2e éd., 1973], extraits ;
  • <<i>> In OTTAVIANO (C.), &Fontes Ambrosiani&, III, Florence, 106-207.
  • <<i>> In FOLLINI (S.), éd., &I Commenti all’ Isagoge di Porforio&, (Catena Aurea, 4) Milan, 2023 ; <<m>> Commentaire sur l’&Isagoge& de $PORPHYRE$.
  • <21a9> &Glossae super Peri Hermeneias&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Berlin, SBB lat. fol. 624 ;
  • <<c>> MS. Milano, B. Ambros. M 63 sup., incomplet ;
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <<i>> In JACOBI (Kl.), éd., &Kommentar zu Aristoteles Schrift Peri hermeneias : logische-semantische Uuntersuchungen. Peter Abelard&, (Herder Bibliothek der Philosophie des Mittelaters, 56) Freiburg, 2022 ;
  • <<m>> Commentaire sur le &Peri Hermeneias d’$ARISTOTE$.
  • <22> Auteur actif dans le champ grammatical :
  • <22a1> &Grammatica&
  • <<v>> &Retractatio praedicamentorum&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /Œuvre perdue, mais évoquée par $Pierre ABÉLARD$ dans sa &Theologia Christiana& ;
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 258 (n° 319).
  • <<c>> MS. ?
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <25> Auteur actif dans le champ littéraire :
  • <25a1> &Carmina amatoria&
  • <<b> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 247 (n° 285).
  • <28> Auteur actif dans le champ musical :
  • <28a1> &Planctus&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 250-251 (n° 297).
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Libr. Bodley 79, planctus VI ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF n.a. lat. 3126 ;
  • <<c>> MS. Città=del=Vaticano, BAV Reg. lat. 288.
  • <<cc>> Inc. : ‘Planctus Dinae filia Jacobi Abrahae proles Israel nata …’, planctus I ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Planctus Jacob super filios suos ; Infelices filii …’, planctus II ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Planctus virginum Israel super filia Jephtae Galaditae : Ad festas choreas caelibes’, planctus III ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Planctus Israel super Samson : Abissus vere multa …’, planctus IV ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Planctus David super Abner filio Ner quem Joab occidit : Abner fidelissime …’, planctus V ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Planctus David super Saul et Jonathan : Dolorum solatium …’, planctus VI ;
  • <<d>> Ed. *Paris %1616% (In DUCHESNE, &Petri Abaelardi ... Opera&, 381-384) ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera I&, Paris, 1849, 615-617 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 1819-1824 ;
  • <<i>> In MEYER (W.), &Gesammelte Abhandlungen zur mittellateinischen Rythmik&, 3 vols, Hildesheim, [1905] 1970, I, 340-74 ;
  • <<i>> In VECCHI (G.), éd., &Petro Abelardo. I ‘Planctus’. Introduzione, Testo critico, Trnascrizione musicali&, Modène, 1951.
  • <28a2> &Hymnarius Paraclitensis&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 249 (n° 291).
  • <<c>> MS. Bruxelles, KBR 10147-10158, incomplet, comprend 96 hymnes dont 34 uniques à ce manuscrit ;
  • <<c>> MS. Chaumont, BM 31, 94 hymnes dont 37 uniques à ce manuscrit ;
  • <<c>> MS. Épinal, BM 97, n° 77-80 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 2040, n° 14, 28, 29 ;
  • <<c>> MS. Sankt-Gall, StiftsB 528, n° 29 ;
  • <<c>> MS. Verdun, BM 116, n° 77-80 ?
  • <<c>> MS. Zürich, ZB Rh 18, n° 29 ;
  • <<c>> MS. Zürich, ZB Rh 21, n° 29 ;
  • <<c>> MS. Zürich, ZB Rh 22, n° 29 ;
  • <<c>> MS. Zürich, ZB Rh 27, n° 29 ;
  • <<c>> MS. Zürich, ZB Rh 28, n° 29.
  • <<cc>> Inc. : ‘Ad tuarum precum instantiam, soror mea Heloisa …’, préface ;
  • <<cc>> Inc. : ‘Universorum conditor …’, Hymne 1.
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera, I&, Paris, 1849, 295-328 ;
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 1765-1816 ;
  • <<i>> In DREVES (G.M.), &Petri Abaelardi Hymnarius Paraclitensis&, Paris, 1891 ;
  • <<i>> In &Analecta Hymnica&, 48, Leipzig, 1905, 141-223 ;
  • <<i>> In SZÖVERFFY (J.), &Peter Abelard’s Hymnus Paraclitensis. An annotated Edition with Introduction&, Albany, 2 vol., 1975-1977 ;
  • <<i>> In WADDELL (C.), &The Old French Paraclete Ordinary and the Paraclete Breviary&, (Cistercian Liturgy Series, 4), Gethsemani Abbey, 1983-1985, 3 volumes ;
  • <<i>> In BOURGAIN (P.) et DOLVECK (F.), éd. et trad., &L’hymnaire du Paraclet&,Turnhout, 2022.
  • <28a3> &De profundis&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Paris, BnF n.a. lat. 3126.
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <28a4> &Epithalamica&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Paris, BnF n.a. lat. 3126.
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <28a5> &Virgines castae&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Paris, BnF n.a. lat. 3126.
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <28a6> &Carmen figuratum&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Abbeville, MS. 7 (7) ;
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <60> Auteur actif dans le champ politique :
  • <60a1> &Ethica seu Scito te ipsum&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 247 (n° 285).
  • <<c>> MS. Cambridge, Trinity College O 5 14 ;
  • <<c>> MS. Mainz, StB I 76 ;
  • <<c>> MS. München, BSB Clm 14160 ;
  • <<c>> MS. München, BSB Clm 18597 ;
  • <<c>> MS. München, BSB Clm 28363 ;
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Libr. Wood Donat. 2, extraits.
  • <<c>> MS. Oxford, Balliol College 296.
  • <<c>> MS. Oxford, Corpus Christi College 328, extraits.
  • <<cc>> Inc. : ‘Mores dicimus animo vicia vel virtutes …’.
  • <<i>> In MIGNE (J.-P.), &Patrologia latina&, 178, 1855, 633-678 ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera II&, Paris, 1859, 681-686 ;
  • <<i>> In LUSCOMBE (D.E.), éd. et trad., &Peter Abelard, Ethics&, Oxford, 1971 [rééd. 2019] ;
  • <<i>> In ILGNER (R.-M.), éd., &Pierre Abélard, Ethica (Scito te ipsum)&, (Corpus christianorum. Continuatio mediaevalis, 190), Turnhout, 2001.
  • <90> Œuvres non retenues dans le champ religieux :
  • <90a1> &Sententiae&
  • <<v>> &Liber Sententiarum&
  • <<b>> ?
  • <<b>> /$Pierre ABÉLARD$ a prétendu dans sa &Confessio fidei ‘Universis’& n’avoir jamais écrit de recueil de sentences : mais $Guillaume de SAINT-THIERRY$ et Bernard de CLAIRVAUX$ citent des extraits d’un texte qu’ils intitulent ainsi ;
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 260 (n° 329).
  • <<c>> MS. ?
  • <<cc>> Inc. : ‘
  • <<i>> In MEWS (C.J.), &The Development of the Theologia of Peter Abelard&, D. Phil. Oxford, 1980, 341-352.
  • <90a2> &Sententiae Florianenses&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 260 (n° 330).
  • <<c>> MS. Sankt-Florian, StiftsB XI 264.
  • <<cc>> Inc. : ‘Tria sunt quibus summa nostrae salutis consistit …’.
  • <<i>> In OSTLENDER (H.), &Florilegium Patristicum&, 19, Bonn, 1929.
  • <90a3> &Sententiae Parisienses I&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 260-261 (n° 332).
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 18108.
  • <<cc>> Inc. : ‘Tria sunt sunt que ad humanam salutem sunt necessaira : fides, sacramentum, caritas …’.
  • <<i>> In LANDGRAF (A.), &Écrits théologiques de l’école d’Abélard&, (Spicilegium Sacrum Lovaniense, 14), Louvain, 1934, 1-60.
  • <90a4> &Sententiae Parisienses II&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 261 (n° 333).
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 18108.
  • <<cc>> Inc. : ‘Quoniam misso nobis omnipotentis Filio …’.
  • <<i>> In TRIMBORN (J.), &Die Sententiae Quoniam misso aus der Abaelardschule&, Inaug. Diss. Cologne, 1962.
  • <90a5> &Abbreviatio Commentariorum Petri Abaelardi in Epistolam Pauli&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 259 (n° 324).
  • <<c>> MS. Paris, B. Arsenal 1116.
  • <<cc>> Inc. : ‘Quamdiu homo intus Deum sibi loquentem …’.
  • <<i>> In LANDGRAF (A.), Petri Abelardi in Epistolam Pauli ad Romanos, &Bohoslovia&, 13, 1936, 7-45.
  • <90a6> &Lux orientalis / et amica Dei specialis&
  • <<v>> &Versus magistri Petri Abailardi de sancta Maria virgine&
  • <<b>> ?
  • <r> BARROW, BURNETT, LUSCOMBE, 270 (n° 359).
  • <<c>> MS. Douai, BM 825, f. 140 ;
  • <<c>> MS. Kraków, BU Jagiel. Berul. Theol. Lat. 8° 94, f. 135;
  • <<c>> MS. London, BL Add. 22287, f. 128 ;
  • <<c>> MS. Mons, BU 25/118, f. 52v-53r;
  • <<c>> MS. Paris, BnF lat. 16565, f. 59 ;
  • <<c>> MS. Troyes, BM 1916, f. 85 ;
  • <<c>> MS. Città=del=Vaticano, BAV Vat. lat. 636, f. 125v.
  • <<cc>> Inc. : ‘Lux orientalis / et amica Dei specialis …’.
  • <<i>> In DU MÉRIL (E.), &Poésies populaires latines du Moyen Âge&, Paris, 1847, 428-429 ;
  • <<i>> In COUSIN (V.), &Petri Abelardi Opera I&, Paris, 1859, 329-330 ;
  • <<i>> In WOLLIN, Zwei Gedichte, 2008, 302-303.
  • C BIBLIOGRAPHIE
  • <99a> CUP: II, 81 ;
  • <99a> D.Sp.: I, 63-64 ;
  • <99a> DHGE: I, 71-91 ;
  • <99a> STEGMÜLLER, n° 6374 ;
  • <99b> ADAMS (T.), "Make me chaste and continent, but not yet": A model for clerical masculinity?, dans KIEFER (F.), éd., &Masculinities and Femininities in the Middle Ages and Renaissance&, éd. Frederick Kiefer, (Arizona Studies in the Middle Ages and Renaissance, 23) Turnhout, 2009, 1-29 ;
  • <99b> ALLEGOR (G.), &Teologia e metodo in Pietro Abelardo&, Palerme, 2010 ;
  • <99b> ASNI (R.), Abélard et Héloïse sur l’écran et la scène de 1900 à nos jours, in JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003
  • <99b> AVEZOU (L.), Abélard dans la littérature moderne et contemporaine ou le complexe d’Héloïse, dans POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022, 215 sq. ;
  • <99b> BALLANTI (G.), &Pietro Abelardo : la rinascita scolastica del XII secolo&, Florence, 1995 ;
  • <99b> BARROW (J.), Tractatus Magistri Petri Abaelardi de Sacramento Altaris, &Traditio&, 40, 1984, 328-336 ;
  • <99b> BARROW (J.), BURNETT (Ch.) et LUSCOMBE (D.), A checklist of the manuscripts containing the writings of Peter Abelard and Heloise and other works closely associated with Abelard and his school, &Revue d’histoire des texte&, 14-15, 1984-1985 et 16 1986, 183-302 ;
  • <99b> BAUER (G.), &Claustrum animae. Untersuchungen zur Geschichte der Metapher vom Herzen als Kloster. Band I: Entstehungsgeschichte&, Münich, 1973 ;
  • <99b> BEJCZY (I.), Deeds without values: exploring a weak spot in Abelard's ethics, &Recherches de théologie et philosophie médiévales&, 70, 2003, 1-21 ;
  • <99b> BELL (N.), Les planctus d’Abélard et la tradition tardive du planctus, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> BELL (T.J.), &Peter Abelard After Marriage: The Spiritual Direction of Heloise and her Nuns through Liturgical Song&, Kalamazoo, 2007 ;
  • <99b> BENTON (J.F.), Philology's search for Abelard in the &Metamorphosis Goliae&, &Speculum&, 50, 1975, 199-217 ;
  • <99b> BIARD (J.), Logique et psychologie dans le De Intellectibus d’Abélard, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> BININI (I.), &Possibility and necessity in the time of Peter Abelard&, (Investigationg medieval philosophy 16) Leyde, 2022 ;
  • <99b> BISSON (Th.N.), L’expérience du pouvoir chez Pierre Abélard (c. 1100-1142), dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> BOURGAIN (P.), Abélard poète, dans POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022, 153-178 ;
  • <99b> BOURGAIN (P.) et DOLVECK (F.), éd. et trad., &L’hymnaire du Paraclet&,Turnhout, 2022 ;
  • <99b> BROOK (L.Ch.), Christine de Pizan, Heloise, and Abelard's holy women, &Zeitschrift für romanische Philologie&, 109, 1993, 556-563 ;
  • <99b> BROWN (C.), &Contrary Things: Exegesis, Dialectic, and the Poetics of Didacticism&, Stanford, 1998 ;
  • <99b> BRUNO (M.), &Pierre Abélard au tournant des philosophies antiques et modernes&, (Études de philosophie médiévale, 117) Paris, 2024 ;
  • <99b> CARNANDET (J.), &Notice sur le bréviaire d’Abélard conservé à la bibliothèque de Chaumont (Haute-Marne)&, Paris, 1855 ;
  • <99b> CHANCE (J.), Classical myth and gender in the letters of "Abelard" and "Heloise": gloss, glossed, glossator, dans WHEELER (B.), éd., &Listening to Heloise: The Voice of a 12th-Century Woman&, New York, 2000, 161-185 ;
  • <99b> CLANCHY (M.T.), &Abelard: A Medieval Life&, Oxford, 1997 [trad. fr., Paris, 2000] ;
  • <99b> COLETTE (M.-N.), Un ensemble de planctus attribués à Abélard dans un prosaire nivernais (Manuscrit Paris, Bnf, nal 3126, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> COLISH (M.L.), Abelard and theology, dans HAYES-HEALY (St.), éd., &Medieval Paradigms. Essays in Honor of Jeremy duQuesnay Adams&, New York-Basingstoke, 2005, I, p. 3-12 ;
  • <99b> COLLIOT (R.), La clergie d'Abélard est-elle une sagesse ?, dans &Le clerc au Moyen Age. Actes du 20e colloque du CUERMA, Aix-en-Provence, mars 1995&, Senefiance, 37, 1995, 593-604 ;
  • <99b> COOK (B.M.), &Astralabe : the life and times of the son of Heloise and Abelard&, Cham, 2023 ;
  • <99b> DALARUN (J.), Nouveaux aperçus sur Abélard, Héloïse et le Paraclet, &Francia&, 32, 2005, 19-66 ;
  • <99b> DE SANTIS (P.), &I sermoni di Abelardo per le monache del Paracleto&, Leuven, 2002 ;
  • <99b> DOLVECK (F.), Les choix rythmiques d’Abélard, dans GIRAUD (C.) et POIREL (D.), éd., &La rigueur et la passion : mélanges en l’honneur de Pascale Bourgain&, Turnhout, 2016, 233-246 ;
  • <99b> DRONKE (P.), &Abelard and Heloise in Medieval Testimonies&, (W.P. Ker Lectures, 26) Glasgow, 1976 ;
  • <99b> DRONKE (P.), &Poetic individuality in the Middle Ages. New departures in Poetry 1100-1500&, (Westfield Publications in Medieval Studies, 1) Turnhout, 1986, 2e éd. ;
  • <99b> DRONKE (P.) et ORLANDI (G.), New works by Abelard and Heloise?, &Filologia mediolatina&, 12, 2005, 123-177 ;
  • <99b> DU QUESNAY ADAMS (J.), Les horizons socio-politiques du monde de Pierre Abélard, in JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> EKENBERG (T.), La volonté abélardienne et la tradition augustinienne, dans FERN (O.), FÖRNEGARD (P.) et ENGEL (K.), éd., &Regards sur la France du Moyen Âge. Mélanges offerts à Gunnel Engwall à l'occasion de son départ à la retraite&, (Sällskapet Runica et Mediaevalia et Centre d'études médiévales de Stockholm, Scripta minora, 18), 2009, Stockholm, 263-274 ;
  • <99b> ENGELS (L.J.), &Adtendite a falsis prophetis& (Ms. Colmar 128, ff. 152v/153v). Un texte de Pierre Abélard contre les Cisterciens retrouvé ?, &Corona gratiarum. Miscellanea patristica, historica et liturgica&, Bruges, 1975, II, 195-228 (Sermon 35) ;
  • <99b> ENGELS (L.J.) et VANDE VEIRE (Ch.), &Petri Abaelardi Sermones&, (Corpus Christianorum. Continuatio mediaevalis, 286), Turnhout, 2020 ;
  • <99b> FERGUSON (C.D.), Autobiography as therapy: Guibert de Nogent, Peter Abelard, and the making of medieval autobiography, &Journal of Medieval and Renaissance Studies&, 13, 1983, 187-211 ;
  • <99b> FERROUL (Y.), Abelard's blissful castration », dans WHEELER (B.), éd., &Listening to Heloise: The Voice of a 12th-Century Woman&, New York, 2000, 129-150 ;
  • <99b> FILHOL (E.), Les limites de la liberté interprétative dans la lectura médiévale: le cas Abélard, &Neophilologus&, 74 (4), 1990, 481-487 ;
  • <99b> FRAIOLI (D.), L’intention dans l'Éthique d’Abélard : en savons nous plus qu’Héloïse ?, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> FRANK (D.K.), Abelard as imitator of Christ, &Viator&, 1, 1971, 107–114 ;
  • <99b> FREZZA (M.), &Il problema della salvezza dei pagani da Abelardo al seicento&, Naples, 1962 ;
  • <99b> GELDSETZER (L.), Lutz Geldsetzer, « Sic et non » sive « Sic aut non » La méthode des questions chez Abélard et la stratégie de la recherche, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> GRANATA (A.), La dottrina dell'elemosina del sermone &Pro sanctimonialibus de Paraclito& di Abelardo, &Ævum&, 47, 1975, 32-59 ;
  • <99b> GRELLARD (Ch.), Le rôle des normes postitives dans l’éthique de Pierre Abélard, dans POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022, 121-138 ;
  • <99b> GRÉLOIS (A.), Pierre Abélard et la « règle » du Paraclet, dans POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022, 179-196 ;
  • <99b> HÄRING (N.M.), Abelard yesterday and today, dans dans &Pierre Abélard, Pierre le Vénérable: les courants philosophiques, littéraires et artistiques en Occident au milieu du XIIe siècle, Abbaye de Cluny, 2 au 9 juillet 1972&, (Colloques internationaux du Centre national de la recherche scientifique, 546) Paris, 1975, 341-403 ;
  • <99b> HASCH (E.), &‘Intentio solo separat’ : Konzept und Bedeutungsspektrum der Intention in den ethischen Schriften Peter Abaelards&, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelaters, Neue folge 90) Münster, 2022 ;
  • <99b> HELLEMANS (B.S.), éd., &Rethinking Abelard : A Collection of Critical Essays&, (Brill’s Studies in Intellectual History, 229) Leyde-Boston, 2023 ;
  • <99b> HELLEMANS (B.S.), &Peter Abelard and the mental architecture of the Paraclete&, (Brill’s Studies in Intellectual History, 348) Leyde-Boston, 2023 ;
  • <99b> HEMION (J.-M.), L’imprésentable Abélard d’Héloïse, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> HUGLO (M.), Abélard poète et musicien, &Cahiers de Civilisation Médiévale&, 22-88, 1979, 349-361 ;
  • <99b> HULT (D.F.), Language and dismemberment. Abelard, Origen, and the Romance of the Rose, dans &Rethinking the «Romance of the Rose. Text, image, reception&, Philadelphie, 1992, 101-130 ;
  • <99b> HUNT (T.), Abelardian ethics and Beroul's Tristran, &Romania&, 98, 1977, 501-540 ;
  • <99b> ILGNER (R.M.), D’Abélard Scito te ipsum – Ethica nostra sur les origines et la signification des titres de l’éthique, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> IRIMESCU (I.), Le portrait psychologique de Pierre Abélard à partir de son autobiographie ‘Historia calamitatum’, dans POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022, 59-82 ;
  • <99b> IRVINE (M.), Abelard and (re)writing the male body: castration, identity, and remasculinization, dans COHEN (J.J.) et WHEELER (B.), éd., &Becoming Male in the Middle Ages, New York-Londres, 1997, 87–106 ;
  • <99b> IVERSEN (G.), Abélard et la poésie liturgique, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003, 233-260.
  • <99b> JACOBI (Kl.), éd., &Kommentar zu Aristoteles Schrift Peri hermeneias : logische-semantische Uuntersuchungen. Peter Abelard&, (Herder Bibliothek der Philosophie des Mittelaters, 56) Freiburg, 2022 ;
  • <99b> JEUDY (C.), Un nouveau manuscrit de la Correspondence d'Abélard et Héloise », &Latomus&, 50, 1991, 872-881 ;
  • <99b> JOLIVET (J.), &Arts du langage et théologie chez Abélard&, (Études de philosophie médiévale, 57) Paris, 1982 ;
  • <99b> JOLIVET (J.), &Abélard et la philosophie du langage&, (Vestigia, 14) Fribourg, 1994 ;
  • <99b> JOLIVET (J.), À propos d’une critique abélardienne du réalisme, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> KING (P.), Abelard's intentionalist ethics , &The Modern Schoolman&, 72, 1995, 213-232 ;
  • <99b> KING (P.), JACOBI (Kl.), STRUB (Ch.), From intellectus verus/falsus to the dictum propositionis : The Semantics of Peter Abelard and his Circle, &Vivarium&, 34 (1), 1996, 15-40 ;
  • <99b> KING (P.), JACOBI (Kl.), STRUB (Ch.), éd., &Glossae super Peri hermeneias II&, (Corpus Christianorum : Continuatio Medievalis, 206A) Turnhout, 2017 ;
  • <99b> LEHMANN (P.), Autobiographies of the Middle Ages, &Transactions of the Royal Historical Society&, 5e s., 3, 1953, 41-52 ;
  • <99b> LEJEUNE (F.), Pierre Abélard et Jean de Salisbury : Metalogicon II, 10, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> LOBRICHON (G.), Abélard et Héloïse. Les jeux de l’amour et du savoir, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> LOBRICHON (G.), Le couple Pierre-Héloïse, dans POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022, 49-58 ;
  • <99b> LUSCOMBE (D.E.), &Peter Abelard's Ethics&, Oxford, 1971 (rééd. 2019) ;
  • <99b> LUSCOMBE (D.E.), Pierre Abélard et l’abbaye du Paraclet, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> LUSCOMBE (D.E.), &Peter Abelard and Heloise : Collected Studies&, Londres, 2019 ;
  • <99b> LUZI (E.), &Dialettica e teologia nel pensiero di Pietro Abelardo&, Thèse Pontificia Universita Gregoriana de Rome, 2019 ;
  • <99b> MACHABEY (A.), Le planctus d’Abélard. Remarques sur le rythme musical au XIIe siècle, &Romania&, 82, 1961, 71-95 ;
  • <99b> McLAUGHLIN (M.), Abelard as autobiographer: the motives and meaning of his Story of Calamities, &Speculum&, 42 (3), 1967, 463-488 ;
  • <99b> MARENBON (J.), &The Philosophy of Peter Abelard&, Cambridge, 1997 ;
  • <99b> MARENBON (J.) et ORLANDI (G.), éd. et trad., &Peter Abelard, Collationes&, (Oxford Medieval Texts), Oxford, 2001 (rééd. 2019).
  • <99b> MARENBON (J.), &Abelard in Four Dimensions. A Twelfth Century Philosopher in His Context and Ours&, Notre-Dame, 2013 ;
  • <99b> MARENBON (J.), Les relations chez Abélard, dans POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022, 105-120 ;
  • <99b> MARTELLO (C.), &Le due vite di Pietro Abelardo : appunto per una biografia intelletualle, I&, (Machina Philosophorum, 55) Palerme, 2022 ;
  • <99b> MEWS (C.J.), &The Development of the Theologia of Peter Abelard&, D. Phil. Oxford, 1980, 341-352 ;
  • <99b> MEWS (C.J.), A neglected gloss on the Isagoge by Peter Abelard, &Freiburger Zeitschrift für Theologie und philosophie&, 31, 1984, 35-55.
  • <99b> MEWS (C.J.), Peter Abelard’s Theologia Christiana and Theologia’Scholarium’ re-examined, &Recherhes de théologie ancienne et médiévale&, 52, 1985, 73-134 ;
  • <99b> MEWS (C.J.), On dating the writings of Peter Abelard, &Archives d'histoire doctrinale et littéraire du Moyen Âge&, 52, 1985, 73-134 ;
  • <99b> MEWS (C.J.), Peter Abelard, dans GEARY (P.J.), éd., &Authors of the Middle Ages 2.5&, Brookfield, 1995 ;
  • <99b> MEWS (C.J.), Les lettres d’amour perdues d’Héloïse et la théologie de Pierre Abélard, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> MONFRIN (J.), Le problème de l'authenticité de la correspondance d'Abélard et d'Héloïse, dans &Pierre Abélard, Pierre le Vénérable: les courants philosophiques, littéraires et artistiques en Occident au milieu du XIIe siècle, Abbaye de Cluny, 2 au 9 juillet 1972&, (Colloques internationaux du Centre national de la recherche scientifique, 546) Paris, 1975, 409-424 ;
  • <99b> MONTOUX (A.), Abélard et Cluny : la demeure de Pierre, dans POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022, 33-48 ;
  • <99b> MOODY (H.F.), &The Debate of the Rose: The "Querelle des Femmes" as Court Poetry&, Ph. D. diss., Univ. of California, Berkeley, 1981, 214 ;
  • <99b> NEWMAN (B.), Authority, authenticity, and the repression of Heloise, &Journal of Medieval and Renaissance Studies&, 22 (2), 1992, 121-157 ;
  • <99b> NORMORE (C.), Abelard's stoicism and its consequences, dans STRANGE (S.K.) et ZUPKO (J.), éd., &Stoicism: Traditions and Transformationsé, Cambridge, 2004, 132-147 ;
  • <99b> NOUVET (Cl.), Abélard ou l’hyperbole parricide, in JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> OBERSON (R.), &Abélard, mon frère. Essai d'interprétation&, Lausanne, 2001 ;
  • <99b> OBERSON (R.), &Héloïse et Abélard: à singulière esclave, maître spécial&, Paris, 2010
  • <99b> OTTEN (W.), Fortune or failure: the problem of grace, free will, and providence in Peter Abelard, &Augustiniana&, 52, 2002, 361-364 ;
  • <99b> OUDIN (F.), Héloïse et Abélard. Amants, époux, religieux, dans &Maris et femmes&, &Questes&, 20, 2011, 38-53 ;
  • <99b> PIRON (S.), Héloïse et Abélard. L’éthique amoureuse des Epistolae duorum amantium, dans DAKHLIA (J.), FARGE (A.), KLAPISCH-ZUBER (Ch.) et STELLA (A.), &Histoires de l’amour. Fragilités et interdits, du Kâmasûtra à nos jours&, Paris, 2011, 71-94 ;
  • <99b> PAGANI (I.), Epistolario o dialogo spirituale? Postille ad un'interpretazione della corrispondenza di Abelardo ed Eloisa, &Studi medievali&, 3e s., 27 (1), 1986, 241-318 ;
  • <99b> PARISOLI (L.), Deux approches à la normativité juridique dans les parcours de l’Occident chrétien, Pierre Abélard et Duns Scot, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> PERKAMS (M.), Intention et charité. Essai d’une vue d’ensemble sur l’éthique d’Abélard, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> PERKAMS (M.), Pierre Abélard et l’invention de la philosophie moderne occidentale, dans POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022, 83-124 ;
  • <99b> PETERSEN (N.H.), Les planctus d’Abélard et la tradition des drames liturgiques, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022 ;
  • <99b> POIREL (D.), Pierre Abélard théologien, dans POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022, 139-152 ;
  • <99b> POLE (R.L.), &Illustrations of the History of Medieval Thought and Learning&, Londres-New York, 2e éd., 1920 ;
  • <99b> PRANGER (M.B.), Elective affinities: love, hatred, playfulness, and the self in Bernard and Abelard, dans GERSH (St.) et ROEST (B.), éd., &Medieval and Renaissance Humanism: Rhetoric, Representation, and Reform&, Leyde, 2003, 55-72 ;
  • <99b> RUYS (J.F.), ‘La douceur d’une vie paternelle’ : la représentation de la famille dans les œuvres poétiques d’Abélard, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> RUYS (J.F.), &The Repentant Abelard : Family, Gender, and Ethics in Peter Abelard’s Carmen ad Astrolabium and Planctus&, New York, 2014 ;
  • <99b> SILVESTRE (H.), A propos d’une édition récente de l’Hymnarius Paracletensis d’Abélard, &Scriptorium&, 32, 1978, 91-100 ;
  • <99b> SILVESTRE (H.), L'idylle d'Abélard et d'Éloïse: la part du roman, dans &Bulletin de la Classe des lettres et des sciences morales et politiques de l'Académie royale de Belgique&, 5e s., 71, 1985, 157-200 ;
  • <99b> SOUTHERN (R.W.), The letters of Abelard and Heloise, dans ID., &Medieval Humanism&, Oxford, 1970, 86-104 ;
  • <99b> STEWART (M.) et WULSTAN (D.), éd., &The Poetic and Musical Legacy of Heloise and Abelard: An Anthology of Essays by Various Authors&, (Musicological Studies -Wissenschaftliche Abhandlungen, 78), Westhumble-Ottawa, 2003 ;
  • <99b> STOCK (B.), &Listening for the Text: On the Uses of the Past&, Baltimore-Londres, 1990 ;
  • <99b> SWEENEY (E.), &Logic, Theology, and Poetry in Boethius, Abelard, and Alan of Lille&, New York, 2006 ;
  • <99b> SZÖVERFFY (J.), &Peter Abelard’s Hymnus Paraclitensis. An annotated Edition with Introduction&, Albany, 2 vol., 1975-1977 ;
  • <99b> THOM (P.), La logique abélardienne des modales de rebus, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> VALETTE (J.R.), Abélard, Héloïse et les langages de l’amour courtois, dans POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022, 197-214 ;
  • <99b> VAN DEN EYNDE (D.), Les écrits perdus d’Abélard, &Antonianum&, 37, 1962, 467-480 ;
  • <99b> VASCONCELLOS (L.), L’Écriture comme lieu de réalisation de l’Amour : La Correspondance de Pierre Abélard et d’Héloïse, in JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> VECCHI (G.), éd., &Petro Abelardo. I ‘Planctus’. Introduzione, Testo critico, Trnascrizione musicali&, Modène, 1951.
  • <99b> VERBAAL (W.), Sens : une victoire d’écrivain. Les deux visages du procès d’Abélard, in JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> VERGER (J.), De l’école d’Abélard aux premières universités, in JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> VERGER (J.), Pierre Abélard et le mouvement scolaire de son temps, dans POIREL (D.), éd., &Pierre Abélard génie multiforme : actes du colloque international tenu à l’Institut Catholique de Paris les 29-30 novembre 2018&, Turnhout, 2022, 13-32 ;
  • <99b> VERMIGLI (F.), &Soteriologie e cristologie a confronto: Pietro Abelardo e Guglielmo di Saint-Thierry&, Thèse Pontificia Universita Gregoriana de Rome, 2017 ;
  • <99b> WADDELL (C.), &The Old French Paraclete Ordinary and the Paraclete Breviary&, (Cistercian Liturgy Series, 4), Gethsemani Abbey, 1983-1985, 3 volumes.
  • <99b> WALD (E.), &‘Dubitare de singulis’ : l’exégèse biblique de Pierre Abélard&, Thèse Strasbourg, 2020 ;
  • <99b> WEINRICH (L.), Peter Abaelard as Musician, I, &Musical Quarterly&, 55, 1969, 295-312 ;
  • <99b> WEINRICH (L.), Peter Abaelard as Musician, II, &Musical Quarterly&, 55 (4), 1969, 464-486-312 ;
  • <99b> WILSON (K.) et McLEOD (G.), Textual strategies in the Heloise/Abelard correspondence, dans WHEELER (B.), éd., &Listening to Heloise: The Voice of a 12th-Century Woman&, New York, 2000, 121-142 ;
  • <99b> WOLFF (É.), Abélard et l’autobiographie, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> WOUTERS (A.), Une larme pour Abner : une lamentation de l’Ancien Testament remaniée par Pierre Abélard, dans JOLIVET (J.) et HABRIAS (H.), dir., &Pierre Abélard : Colloque international de Nantes&, Rennes, 2003 [rééd. Rennes, 2015] ;
  • <99b> ZIOLKOWSKI (J.), Lost and not yet found: Heloise, Abelard, and the &Epistolae duorum amantium&, &Journal of Medieval Latin&, 14, 2004, 171-202.
  • <99c> &Oxford Bibliographies& : Constant J. MEWS, 2016 ;
  • <99c> MIRABILE : Alessia SCUOR :
  • <99c> //http://www.mirabileweb.it/author/abaelardus-petrus-n-1079-m-1142-author/19211 ;
  • <99c> ARLIMA : Laurent BRUN : https://arlima.net/no/1848 ;
  • <99c> STUDIUM : http://lamop-vs3.univ-paris1.fr/studium/ : Rédaction : Jean-Philippe Genet, dernière mise à jour 27/08/2024.
Visualisation géographique