Fiche 1190 - BARTHOLOMAEUS Bononiensis

permalien : http://studium-parisiense.univ-paris1.fr/individus/1190-bartholomaeusbononiensis
Retourner à la liste Voir la fiche au format JSON

Informations prosopographiques
    Fiche d’identité
    • Nom:
      • BARTHOLOMAEUS Bononiensis
    • Variante(s) de nom:
      • Bartholomaeus de BOLOGNA
      • Barthélemy de BOLOGNE
    • Description courte:
      • Maître en théologie franciscain
    • Date d'activité:
      • 1259-1294
    • Sexe:
      • male
    • Statut:
      • Maître
    Origine et situation géographique
    • Lieu de naissance:
      • Italie (Èmilie-Romagne Bologne).
    Cursus
    • Université ou Studium:
      • Bologne 1259 ;
      • Paris 1267-1277.
      • Commentaire : /Il n'est pas franciscain lors de son premier séjour, pendant lequel il étudie les lettres et les arts.
    • Cursus:
      • Maître en théologie (Paris) ca.1273.
    • Vie de l'individu dans un collège:
      • Couvent (franciscain) de Paris (Cordeliers) 1267-1277.
    Carrière ecclésiastique
    • Ecclésiastique régulier:
      • O.F.M. frère franciscain.
      • Commentaire : /Il participe au chapitre=général (franciscain) d’Assise en 1279.
    • Position hiérarchique occupée dans un ordre régulier:
      • Ministre=provincial (franciscain) de Bologne en 1285-1288.
    Carrière professionnelle
    • Universitaire:
      • Paris (Faculté de Théologie Régent de Théologie du couvent franciscain 1276-1277) ;
      • Bologne (Lecteur en Théologie 1282-1285).
    Voyage
    • Voyage:
      • Originaire d'Italie.
    Production textuelle
    • Auteur actif dans le champ religieux:
    • Auteur actif dans le champ religieux
      • Tractatus de luce
        • Titre:
          • Tractatus de luce
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Firenze, BML Plut XVII sin. cod.8, f. 10-21 ;
          • MS. Firenze, BN. Centr. Conv. sopp. E.6.1046, f. 6d-8a (fragm.) ;
          • MS. Oxford, Bodl. Lib. Canonic. lat. eccl. 62, f. 96-99.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Ego sum lux mundi...".
        • Edition moderne:
          • In SQUADRANI, Tractatus de luce fr. Bartholomaei de Bononia, Antonianum, 1932, 139-238, 337-376, 465-494.
      • Quaestiones 35 disputatae
        • Titre:
          • Quaestiones 35 disputatae
        • Date et lieu:
          • ?1277 à Paris.
        • Manuscrits:
          • MS. Firenze, BML Plut XVIII sin. cod.8, f. 77-144 ;
          • MS. London, BL Burney 358, f. 33-65 (quest.1-9) ;
          • MS. Paris, B. Arsenal 457, f. 39c-45a (quest. 5 et 2) ;
          • MS. Paris, BnF latin 14726, f. 225 (quest. 34) ;
          • MS. Stuttgart, Württ. LB Theol. 4 n.160, f. 2 (25 quest.) ;
          • MS. Città=del=Vaticano, BAV Borgh. lat. 361, f. 168-172 (quest. 25 et 26).
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Quaeritur utrum primum principium ante productionem...".
        • Edition moderne:
          • In Lit. Quodl., 310-314 (Quest. 4) ;
          • In DENEFFE, Opuscula et Textus, Münster, 1930 (Quest. 25 et 26).
          • In MÜCKSHOFF (M.), Die Quaestiones disputatae de fide des Bartholomaus von Bologna O. F. M., (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters, XXIV, 4), Münster, 1940.
      • In cathedra sancti Petri Sermon et Collation
        • Titre:
          • In cathedra sancti Petri (Sermon et Collation)
        • Date et lieu:
          • 1268 (22 février).
        • Manuscrits:
          • MS. Troyes, BM 951, f. 66 et 68.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Constituimus te hodie summum sacerdotem (1 Macc. 10 20) - Esto mansuetus ad audiendum verbum Dei (Eccli. 5 13) - Verbum ultimum propositum est in Eccli.... ".
      • In Ascensione
        • Titre:
          • In Ascensione
        • Date et lieu:
          • 1268 (17 mai).
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF latin 10698, f. 50.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Ecce, aquila ascendet (Jer. 49 22) - Verbum istud scriptum est Jer. 49, quod continet prophetiam Salvatoris... ".
      • In Annuntiatione
        • Titre:
          • In Annuntiatione
        • Date et lieu:
          • 1270 (25 mars).
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF latin 15956, f. 213-216 ;
          • MS. Troyes, BM 1298, f. 90v.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Rorate celi desuper... In propositis verbis tria sunt notantur. Primo petitio antiquorum pro adventu salvatoris rorate celi desuper, secundo consensus virginis... ".
          • /Oeuvre aussi attribuée à Barthélémy de TOURS, O.P..
      • In Ascensione et collatio
        • Titre:
          • In Ascensione et collatio
        • Date et lieu:
          • 1270 (22 mai).
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF latin 15956, f. 242-244.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Ego dominus exaltavi lignum humile. In epist. de festo ascensionis docet apostolus quod post passionem suam dominus exhibuit se per XL dies, apparens illis et loquens... ".
          • /Oeuvre aussi attribuée à Barthélémy de TOURS, O.P..
      • In festo Sancta Martini et collatio
        • Titre:
          • In festo Sancta Martini et collatio
        • Date et lieu:
          • 1270 (11 novembre).
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF latin 15956, f. 303-305.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Inveni David servum meum... In Eccli. dicit sapiens Laudemus viros gloriosos... Invitat sapiens ad laudem sanctorum, ibi Laudemus, secundo causam laudis... ".
          • /Oeuvre aussi attribuée à Barthélémy de TOURS, O.P. (copié en particulier par B. SCHNEYER).
      • In festo Sancta Andreae
        • Titre:
          • In festo Sancta Andreae
        • Date et lieu:
          • 1275 (30 novembre).
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF latin 15952, f. 140 ;
          • MS. Rouen, BM 643, f. 132r ;
          • MS. Torino, BNU D 6 1, f. 13 (brûlé).
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Proposito sibi gaudio (Hebr. 12 2) - Carissimi, sicut docet Tullius in sua rhetorica aliquando et in aliquo artificio... ".
      • In Resurrectione
        • Titre:
          • In Resurrectione
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Worcester, Cath. Lib. F 5, f. 72-74.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Ascendit leo de cubili suo (Jer. 4 7) - Jam vos mundi estis (Joh. 15 3) - Verba ultimo proposita scripta sunt in Joh. XV... ".
      • In Nativitate B.M.V.
        • Titre:
          • In Nativitate B.M.V.
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Oxford, Bodl. Lib. Ashmole 757, f. 255.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Egredietus de radice Jesus (Is. 11 1) - Beati qui audiunt verbum Dei (Luc 11 28) - Verbum ultimum est Luca, in quo Salvator noster duo facit... ".
      • In Nativitate Domini
        • Titre:
          • In Nativitate Domini
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Oxford, Bodl. Lib. Ashmole 757, f. 363-367 et 401-405.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Videamus hoc verbum, quod factum est (Luc. 2 15) - Suscipite insitum verbum (Jac. 1 21) - Verbum ultimum est in epistola beati Jacobi, ad cuius intelligentiam... ".
        • Edition moderne:
          • In SQUADRANI, Antonianum, 1932, 488-494.
      • In Annuntiatione
        • Titre:
          • In Annuntiatione
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. München, BSB Clm. 26941, f. 57-59 ;
          • MS. Città=del=Vaticano, BAV Regin. 168, f. 15v.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Ingressus angelus ad eam dixit Ave gratia plena (Luc 1 28) - Verba ista scripta sunt in Luca et possumus eis uti... ".
      • In Sexagesima
        • Titre:
          • In Sexagesima
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Paris, BnF latin 16500, f. 117-119.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Scio hominem in Christo... Primo videamus qualiter perfectio beati pauli in hodierna espistola describitur et secundo moraliter verba predicta ad instructionem exponamus...".
          • /Attribué aussi à Barthélémy de TOURS O.P..
      • In Ascensione
        • Titre:
          • In Ascensione
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. München, BSB Clm. 23372, f. 71-72 ;
          • MS. Paris, BnF latin 16500, f. 54-58.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Exaltare super celos deux... nunc in ecclesia fit memoria de festo ascensionis salvatoris nostri, in quo exaltatus est...", (MS. Paris) ;
          • Inc. "Hodie fit festum de ascensione domini, unde videamus qualiter exaltatus fuit et qualiter suos exaltat... " (MS. München).
          • /Attribué aussi à Barthélémy de TOURS O.P..
      • Sermon et collation sur Ps. 106 32
        • Titre:
          • (Sermon et collation sur Ps. 106 32)
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Worcester, Cath. L. F 5, f. 46-47.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Exaltent eum in ecclesia plebis (Ps. 106 32) - Arripe illam et exaltabit te (Prov. 4 8) - Verba ultima sunt in Prov. 4 8 in quibus S.S. ostendit... ".
      • Sermon et collation sur Act. 16 17
        • Titre:
          • (Sermon et collation sur Act. 16 17)
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Venezia, BN Marc. cl. 6 col. 36, f. 217-219.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Isti homines servi Dei excelsi sunt (Act. 16 17) - Auris bona cum omni concupiscentia audiet sapientiam (Eccli. 3 31) - Verba ultima sunt in Eccli., in quibus duo considerare... ".
      • Sermon et collation sur Ruth 1 6
        • Titre:
          • (Sermon et collation sur Ruth 1 6)
        • Date et lieu:
          • ?
        • Manuscrits:
          • MS. Venezia, BN Marc. cl. 6 col. 36, f. 224-226.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Surrexit ut in patriam pergeret (Ruth 1 6) - Sicut dicit Tullius I novae rhetoricae Orator non semper debet uti prothemate... ".
      • Quaestio disputata
        • Titre:
          • Quaestio disputata
        • Manuscrits:
          • MS. Città=del=Vaticano, BAV Borgh. latin 361, f. 167-168.
        • Incipits pour le texte manuscrit:
          • Inc. "Utrum caritas sit es indiminuibilis secundum substantiam...".
    Bibliographie
    • Ouvrages usuels et instruments de travail:
      • DBI
      • GLORIEUX MT 319
      • STEGMULLER I 386-389
    • Ouvrages sur l'individu:
      • GLORIEUX (P.), Sermons universitaires Parisiens de 1267-1268, Recherches de théologie ancienne et médiévale, XVI, 1949, 40-71 ;
      • FRIES (A.), Franz. Studien, XXXV, 1953, 385-400 ;
      • LONGPRE (E.), Bartolomeo di Bologna, un maestro francescano del secolo XIII, Studi Francescani, n.s. IX (4), 1932, 365-384 ;
      • PIANA (C.), Le questioni inedite "De glorificatione B. M. Virginis" di B. da Bologna 0. F. M. e le concezioni del Paradiso dantesco, L'Archiginnasio, XXXIII, 1938, 247-262 ;
      • PIANA (C.), La controversia della Concezione della Vergine nella chiesa bolognese prima di G. Duns Scoto, Studi francescani, XIII, 1941 ;
    • Autres bases prosopographiques:
      • http//www.treccani.it/enciclopedia/bartolomeo-da-bologna_(Dizionario-Biografico)/
      • STUDIUM http//lamop-vs3.univ-paris1.fr/studium/ (Rédaction Jean-Philippe Genet, dernière mise à jour 30/03/2015)
  • <1a> 1190
  • <1b> BARTHOLOMAEUS Bononiensis
  • <1c> $Bartholomaeus de BOLOGNA$
  • <1c> $Barthélemy de BOLOGNE$
  • <1d> Maître en théologie franciscain
  • <1f> %1259-1294%
  • <1k> Maître
  • <2a> *Italie (Èmilie-Romagne : *Bologne).
  • <5b> *Bologne %:1259% ;
  • <5b> *Paris %1267-1277%.
  • <5b> /Il n'est pas franciscain lors de son premier séjour, pendant lequel il étudie les lettres et les arts.
  • <5c> Maître en théologie (*Paris) ca.%1273%.
  • <5e> Couvent (franciscain) de £Paris (*Cordeliers) %1267-1277%.
  • <6d> O.F.M. : frère franciscain.
  • <6d> /Il participe au chapitre=général (franciscain) d’£Assise en %1279%.
  • <6f> Ministre=provincial (franciscain) de £Bologne en %1285-1288%.
  • <7b> *Paris (Faculté de £Théologie : Régent de £Théologie du couvent franciscain %1276-1277%) ;
  • <7b> *Bologne (Lecteur en £Théologie %1282-1285%).
  • <9> Originaire d'*Italie.
  • <19> Oeuvres écrites en latin :
  • <20> Auteur actif dans le champ religieux :
  • <20a1> &Tractatus de luce&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Firenze, BML Plut XVII sin. cod.8, f. 10-21 ;
  • <<c>> MS. Firenze, BN. Centr. Conv. sopp. E.6.1046, f. 6d-8a (fragm.) ;
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Lib. Canonic. lat. eccl. 62, f. 96-99.
  • <<cc>> Inc. : "Ego sum lux mundi...".
  • <<i>> In SQUADRANI, Tractatus de luce fr. Bartholomaei de Bononia, &Antonianum&, 1932, 139-238, 337-376, 465-494.
  • <20a2> &Quaestiones 35 disputatae&
  • <<b>> ?%1277% à *Paris.
  • <<c>> MS. Firenze, BML Plut XVIII sin. cod.8, f. 77-144 ;
  • <<c>> MS. London, BL Burney 358, f. 33-65 (quest.1-9) ;
  • <<c>> MS. Paris, B. Arsenal 457, f. 39c-45a (quest. 5 et 2) ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF latin 14726, f. 225 (quest. 34) ;
  • <<c>> MS. Stuttgart, Württ. LB Theol. 4 n.160, f. 2 (25 quest.) ;
  • <<c>> MS. Città=del=Vaticano, BAV Borgh. lat. 361, f. 168-172 (quest. 25 et 26).
  • <<cc>> Inc. : "Quaeritur utrum primum principium ante productionem...".
  • <<i>> In &Lit. Quodl.&, 310-314 (Quest. 4) ;
  • <<i>> In DENEFFE, &Opuscula et Textus&, Münster, 1930 (Quest. 25 et 26).
  • <<i>> In MÜCKSHOFF (M.), &Die Quaestiones disputatae de fide des Bartholomaus von Bologna O. F. M.&, (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters, XXIV, 4), Münster, 1940.
  • <20a3> &In cathedra sancti Petri (Sermon et Collation)&
  • <<b>> %1268% (22 février).
  • <<c>> MS. Troyes, BM 951, f. 66 et 68.
  • <<cc>> Inc. : "Constituimus te hodie summum sacerdotem (1 Macc. 10 20) - Esto mansuetus ad audiendum verbum Dei (Eccli. 5 13) - Verbum ultimum propositum est in Eccli.... ".
  • <20a4> &In Ascensione&
  • <<b>> %1268% (17 mai).
  • <<c>> MS. Paris, BnF latin 10698, f. 50.
  • <<cc>> Inc. : "Ecce, aquila ascendet (Jer. 49 22) - Verbum istud scriptum est Jer. 49, quod continet prophetiam Salvatoris... ".
  • <20a5> &In Annuntiatione&
  • <<b>> %1270% (25 mars).
  • <<c>> MS. Paris, BnF latin 15956, f. 213-216 ;
  • <<c>> MS. Troyes, BM 1298, f. 90v.
  • <<cc>> Inc. : "Rorate celi desuper... In propositis verbis tria sunt notantur. Primo petitio antiquorum pro adventu salvatoris : rorate celi desuper, secundo consensus virginis... ".
  • <<cc>> /Oeuvre aussi attribuée à $Barthélémy de TOURS, O.P.$.
  • <20a6> &In Ascensione et collatio&
  • <<b>> %1270% (22 mai).
  • <<c>> MS. Paris, BnF latin 15956, f. 242-244.
  • <<cc>> Inc. : "Ego dominus exaltavi lignum humile. In epist. de festo ascensionis docet apostolus quod post passionem suam dominus exhibuit se per XL dies, apparens illis et loquens... ".
  • <<cc>> /Oeuvre aussi attribuée à $Barthélémy de TOURS, O.P.$.
  • <20a7> &In festo Sancta Martini et collatio&
  • <<b>> %1270% (11 novembre).
  • <<c>> MS. Paris, BnF latin 15956, f. 303-305.
  • <<cc>> Inc. : "Inveni David servum meum... In Eccli. dicit sapiens : Laudemus viros gloriosos... Invitat sapiens ad laudem sanctorum, ibi : Laudemus, secundo causam laudis... ".
  • <<cc>> /Oeuvre aussi attribuée à $Barthélémy de TOURS, O.P.$ (copié en particulier par $B. SCHNEYER$).
  • <20a8> &In festo Sancta Andreae&
  • <<b>> %1275% (30 novembre).
  • <<c>> MS. Paris, BnF latin 15952, f. 140 ;
  • <<c>> MS. Rouen, BM 643, f. 132r ;
  • <<c>> MS. Torino, BNU D 6 1, f. 13 (brûlé).
  • <<cc>> Inc. : "Proposito sibi gaudio (Hebr. 12 2) - Carissimi, sicut docet Tullius in sua rhetorica : aliquando et in aliquo artificio... ".
  • <20a9> &In Resurrectione&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Worcester, Cath. Lib. F 5, f. 72-74.
  • <<cc>> Inc. : "Ascendit leo de cubili suo (Jer. 4 7) - Jam vos mundi estis (Joh. 15 3) - Verba ultimo proposita scripta sunt in Joh. XV... ".
  • <20a10> &In Nativitate B.M.V.&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Lib. Ashmole 757, f. 255.
  • <<cc>> Inc. : "Egredietus de radice Jesus (Is. 11 1) - Beati qui audiunt verbum Dei (Luc 11 28) - Verbum ultimum est Luca, in quo Salvator noster duo facit... ".
  • <20a11> &In Nativitate Domini&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Oxford, Bodl. Lib. Ashmole 757, f. 363-367 et 401-405.
  • <<cc>> Inc. : "Videamus hoc verbum, quod factum est (Luc. 2 15) - Suscipite insitum verbum (Jac. 1 21) - Verbum ultimum est in epistola beati Jacobi, ad cuius intelligentiam... ".
  • <<i>> In SQUADRANI, &Antonianum&, 1932, 488-494.
  • <20a12> &In Annuntiatione&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. München, BSB Clm. 26941, f. 57-59 ;
  • <<c>> MS. Città=del=Vaticano, BAV Regin. 168, f. 15v.
  • <<cc>> Inc. : "Ingressus angelus ad eam dixit : Ave gratia plena (Luc 1 28) - Verba ista scripta sunt in Luca et possumus eis uti... ".
  • <20a13> &In Sexagesima&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Paris, BnF latin 16500, f. 117-119.
  • <<cc>> Inc. : "Scio hominem in Christo... Primo videamus qualiter perfectio beati pauli in hodierna espistola describitur et secundo moraliter verba predicta ad instructionem exponamus...".
  • <<cc>> /Attribué aussi à $Barthélémy de TOURS O.P.$.
  • <20a14> &In Ascensione&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. München, BSB Clm. 23372, f. 71-72 ;
  • <<c>> MS. Paris, BnF latin 16500, f. 54-58.
  • <<cc>> Inc. : "Exaltare super celos deux... nunc in ecclesia fit memoria de festo ascensionis salvatoris nostri, in quo exaltatus est...", (MS. Paris) ;
  • <<cc>> Inc. : "Hodie fit festum de ascensione domini, unde videamus qualiter exaltatus fuit et qualiter suos exaltat... " (MS. München).
  • <<cc>> /Attribué aussi à $Barthélémy de TOURS O.P.$.
  • <20a15> &(Sermon et collation sur Ps. 106 32)&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Worcester, Cath. L. F 5, f. 46-47.
  • <<cc>> Inc. : "Exaltent eum in ecclesia plebis (Ps. 106 32) - Arripe illam et exaltabit te (Prov. 4 8) - Verba ultima sunt in Prov. 4 8 in quibus S.S. ostendit... ".
  • <20a16> &(Sermon et collation sur Act. 16 17)&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Venezia, BN Marc. cl. 6 col. 36, f. 217-219.
  • <<cc>> Inc. : "Isti homines servi Dei excelsi sunt (Act. 16 17) - Auris bona cum omni concupiscentia audiet sapientiam (Eccli. 3 31) - Verba ultima sunt in Eccli., in quibus duo considerare... ".
  • <20a17> &(Sermon et collation sur Ruth 1 6)&
  • <<b>> ?
  • <<c>> MS. Venezia, BN Marc. cl. 6 col. 36, f. 224-226.
  • <<cc>> Inc. : "Surrexit ut in patriam pergeret (Ruth 1 6) - Sicut dicit Tullius I novae rhetoricae : Orator non semper debet uti prothemate... ".
  • C OEUVRES REFUSEES
  • <90a1> &Quaestio disputata&
  • <<c>> MS. Città=del=Vaticano, BAV Borgh. latin 361, f. 167-168.
  • <<cc>> Inc. : "Utrum caritas sit es indiminuibilis secundum substantiam...".
  • C BIBLIOGRAPHIE
  • <99a> DBI:
  • <99a> GLORIEUX MT: 319
  • <99a> STEGMULLER: I 386-389
  • <99b> GLORIEUX (P.), Sermons universitaires Parisiens de 1267-1268, &Recherches de théologie ancienne et médiévale&, XVI, 1949, 40-71 ;
  • <99b> FRIES (A.), &Franz. Studien&, XXXV, 1953, 385-400 ;
  • <99b> LONGPRE (E.), Bartolomeo di Bologna, un maestro francescano del secolo XIII, &Studi Francescani&, n.s. IX (4), 1932, 365-384 ;
  • <99b> PIANA (C.), Le questioni inedite "De glorificatione B. M. Virginis" di B. da Bologna 0. F. M. e le concezioni del Paradiso dantesco, &L'Archiginnasio&, XXXIII, 1938, 247-262 ;
  • <99b> PIANA (C.), La controversia della Concezione della Vergine nella chiesa bolognese prima di G. Duns Scoto, &Studi francescani&, XIII, 1941 ;
  • <99c> http://www.treccani.it/enciclopedia/bartolomeo-da-bologna_(Dizionario-Biografico)/
  • <99c> STUDIUM : http://lamop-vs3.univ-paris1.fr/studium/ (Rédaction : Jean-Philippe Genet, dernière mise à jour 30/03/2015)
Visualisation géographique